________________
૧૫૪ ]
વસતશ્રી શાતકરણિ
[ એકાદશમ ખંડ
બદલી થવા પામી હતી. હવે ત્યાંના-મગધનો મામલે ૩૦ હતા) ભાઈઓ થતા હતા; જ્યારે વર્તમાન આંધ્રપતિ (રાજા મહાનંદનું રાજ્ય ચાલતું હતું અને તેને બનેલ વસતશ્રી તે, ભત્રિજા શ્રીમુખ તે ભાઈ અને ગાદિએ બેઠા ૩૦-૩૨ વર્ષ થઈ ગયાં હતાં૩૧ તેથી તેના પુત્ર યજ્ઞશ્રી એટલે ભત્રિજે)ને પણ પુત્ર થતા હતા. વધારે મજબૂત અને સંગીન બની ગયો હતો..
એટલે મહાનંદને ભાઈ તરફ વિશેષ પક્ષપાત રહે તે
દેખીતું છે. ઉપરાંત વદસતશ્રી સગીર વયનો હોવાથી એટલે મળેલી તકનો લાભ લેવા તેણે કમર કસી હોય
તેની વિધવા માતા રાજ્ય ચલાવતી હતી. અને તેણીની તે કાંઈ અસંભવિત નહતું જ. તેથી બનવા યોગ્ય છે કે રાજા મહાનંદે પોતાની સત્તામાંથી ખસી ગયેલા અને
ઉંમર ૫ણું બહુ બહુ તે પચીસ વર્ષની આસપાસ હતી
એટલે તેણીને રાજપ, કહી ન શકાય. આ સ્થિતિને પછી અનુક્રમે ખારવેલ તથા આંધ્રપતિને તાબે ગયેલ
લાભ ઉઠાવી, કૃષ્ણ પોતાના ભાઈ એવા મગધપતિ મહાઆ સર્વ મૂલક, યજ્ઞશ્રીના ઉત્તરકાળે તેના પંજામાંથી
નંદની પાસે આખા કેસની રજુઆત કરીને (ઉપરાંત પુનઃ મેળવી લીધા હેય, કે જેનું સૂચન આપણને
રાજા કૃષ્ણની તરફેણની એક વસ્તુ પણ છે–જે તેના પુ. ૨, સિક્કા નં. ૫૬ના વર્ણનમાંથી મળી રહે છે.
વૃત્તાંતે જણાવવામાં આવી છે) પોતાની તરફેણમાં ચૂકાદે કહેવાનો મતલબ એ થઈ કે રાજાયજ્ઞશ્રી પોતે, જીવનના
મેળવી લીધો હોય તે કાંઈ અસંભવિત નથી; અને રાણીઅંતે મહાનંદને ખંડિયો બન્યો હોવા સંભવ છે અને
નાગનિકાએ સમય ઓળખી, પિતાને કઈ બળવાનની તેમ બને તે, વસતશ્રી ૫ણ તે જ દશામાં ગાદિએ
સહાય નથી એમ માનો, મુંગે મોઢે બધું સહન કરી લીધું આવ્યો ગણાય. આ પ્રમાણે એક વસ્તુસ્થિતિ થઇ. બીજી પણ હોય. આ પ્રમાણે જે પરિસ્થિતિ અમને સૂઝી તેને બાજી આપણે જાણીએ છીએ કે (પૃ. ૧૭૭) મહાનંદ, ખ્યાલ આપ્યો છે. વળી સર્વ બનાવીને વિહંગદષ્ટિએ શ્રીમખ અને કણ–આ ત્રણે મહાપા ઉર્ફ નંદ બીજાના ખ્યાલ આવી શકે માટે તે પ્રત્યેકના સમયની નોંધ પુત્ર હેઈને (ભલે ભિન્નભિન્ન માતાના ઉદરે જમ્યા ટૂંકમાં આપીએ –
મ. સ. ઈ. સ. પૂ. જે પ્રદેશ ઉપર ચંદ્રગુપ્ત પોતાની ગાદી પ્રથમ જમાવી હતી તે નંદ ૧૦૦સુધી ૪ર૭ સુધી બીજા ઉર્ફે મહાપાને તાબે હતા. ૧૦૨ ૪૨૫
આ પ્રદેશ રાજા ખારવેલેં જીતી લીધું. આ સમયે મગધઉપર નંદ ત્રીજાથી આઠમાના અંત (મ. સં. ૧૦૦ થી ૧૧૨ ) સુધી રાજકીય વા-વંટોળ
જામી પડયો હતો. ૧૦૪-૫ ૩૯૩-૨ આ પ્રદેશ કલિંગની સત્તામાંથી, યજ્ઞશ્રીએ આંધ્રરાજયમાં ભેળવી લીધે.
યજ્ઞશ્રી સ્વતંત્ર બન્યા. ૧૪ર- ૩૮૫-૪ પાછા આ પ્રદેશ નંદ નવમાએ ઉ મહાન યજ્ઞશ્રી પાસેથી જીતી લીધો.
યશ્રી ભત્ય બન્યો ગણાય. ૧૪૩-૪ ૩૮૪-૭ યશ્રીનું મરણ થતાં, તેને પુત્ર વદસશ્રી નંદવંશના કૃત્ય તરીકે
આંધ્રપતિ બન્યો. ૧૪-૫ ૩૮૩-ર વરસતશ્રીની વિરૂદ્ધ ચુકાદ મેળવી, યાશ્રીના કાકા કૃષ્ણ આંદસામ્રાજ્યની
ગાદી બથાવી પાડી.
-
-
(૩૦) મ, સં. ૧૦૦થી માંડીને મગધમાં કેવી અંધાધુધી પિતાના સરદારોએ તેના હુકમની કેવી અવગણના કરવા પ્રવતી રહી હતી તે માટે પુ. ૧માં નંદવંશને વૃત્તાંત જુએ. માંડી હતી (પુ. ૧માં તેનું વૃત્તાંત જુઓ) તથા પિતાને
(૩) મહાનંદ-નંદ નવમે મ. સં. ૧૫૨માં ગાદીએ નક્ષત્રયી પૃથ્વી કરવા (ઉપરમાં ૫.૫૬) કેવા પાપ લેવા બેઠો છે અને અત્યારે વર્ણવવા પ્રસંગ ૧૪૪માં બન્યા પડયા હતા, તે સર્વ સ્થિતિને વિચાર કરતાં તેની ડામાડેળ છે તેથી ૩૨ વર્ષ લેખાવ્યાં છે.
સ્થિતિને ખ્યાલ આવી જશે. એટલે આ સ્થિતિ મટી જતાં (૨) પતે કેવા સંજોગોમાં ગાદીએ બેઠો હતે તથા તે સંગીન બન્યા હોવાનું જ માનવું રહે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com