Prachin Bharat Varsh Bhag 04

SR No.: 034580
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1938
Total Pages: 476
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 59 MB

Page 51

E
પ્રથમ પરિછેદ ].
રસંખ્યા વિગેરે
હતા.” ઉપર ટાંકેલાં આ ત્રણે કથનનો તથા તેને ભૂમિ ઉપર પિતાને હક્ક કાંઇક આડકતરી રીતે પણ લગતાં ટીપણનો સાર કાઢીશું તે એમ ફલિતાર્થ પહોંચે છે એવી તેની માન્યતા બંધાઈ હશે. (૨) નીકળશે કે, કોઈ ગઈભીલવંશી રાજા, જેનું નામ તેમજ તેને પ્રદેશ ઠેઠ ખંભાત સુધી એટલે કે ગંધર્વસેનઃ ગર્દભ હતું અને જેનું રાજ્ય કાઠિયા- અવંતિની અડોઅડ આવીને રહે છે. તેથી જ વાડમાં આવેલ હતું તથા રાજગાદી આણંદપુર ગામે ત્યાં કાંઈ બખેડા જેવું થાય કે અંધાધૂની પ્રવર્તતી હતી; તેનું લગ્ન ધારના૩૦ (મેવાડ-અવંતિની હદમાં હોય તે પિતાને ચડાઈ કરવાની સગવડતા પણ આવેલ છે) રાજાની કુંવરી વેરે થયું હતું; આ રાણીએ (૩) તેમજ ચડાઈ લઈ જાય તે પિતાના શ્વશુર ખંભાતમાં એક પુત્રને જન્મ આપે હતા. તેનું પક્ષની પણ મદદ મળી શકશેજ. (૪) તથા અવંતિની નામ વિક્રમાદિત્ય હતું. આ ખંભાત નગરીને તે સમયે ગાદી ઉપર નહપાનું રાજ્ય ભલે સુલેહશાંતિ ભરેલું તંબાવટી પણ કહેવાતી હતી. આ પ્રમાણે જે ગણાઈ ગયું હતું છતાંયે તે પરદેશી તો હતો જ ને ? વસ્તુસ્થિતિ તારવી કઢાઈ છે તે સત્ય હેવાનું વળી તેને બદલે હવે પોતે જ અવંતિપતિ થાય તે ત્યાંની પુરવાર થઈ શકે છે. કેમકે (૧) જ્યારે ધારના રાજાની પ્રજા પણ પિતાના દેશના-વતનીને-રાજા તરીકે કુંવરીને તે ગર્દભવંશી કુમાર પરણ્યો છે ત્યારે તે વધાવી લેશે જ. (૫) તેમ નહપાણુ અપુત્રિો મરણ
કહેવાયું છે; પણ ગુજરાતના આ વડનગરની સ્થાપના સેલંકી (૩૦) ધાર અથવા ધારાનગરીની સ્થાપના તે પરમાર કર્ણદેવના સમયે (ઈ. સ. ૧૧-૧૨ સૈકામાં) થઈ છે. જયારે વંશી ભેજદેવે ઈ. સ. ની દસમી સદીમાં કરી છે એમ આપણી આ હકીકત ઈ. સ. પૂ. ની છે એટલે તે મનાય છે. કેમકે ત્યાં તેણે રાજધાની બનાવી હતી. કદાચ અસ્થાને છે.
ત્યાં આગળ, પૂર્વ કાળથી નગર વસી રહ્યું જ હોય અને પછી (૩) કાઠિયાવાડની દક્ષિણે આવેલ કેડિનાર પાસે પ્રખ્યાત હવામાન જોઈને રાજપાટ બનાવ્યું હોય એમ પણ માની કવિ નરસિંહ મહેતાના જીવન સાથે સંબંધ ધરાવતું એક શકાય. ગમે તે સંજોગ હોય; આપણે તો અહિ એમ સમજવું આણંદનગર હોવાનું મનાયું છે તેની ચર્ચા ગુજરાતી સામા- રહે છે કે તે પ્રદેશનો તે રાજા હતા. હિકમાં આવી હતી (જુઓ નં. ૨ ને લગતી હકીકત)
(૩૧) ખંભાત અને આણંદપર બનને એકજ જાની પણ તે સ્થાન બરાબર નથી એમ મેં તેજ સાપ્તાહિકમાં
હકુમતમાં આવેલ માની શકાય છે; અને આ રાજ કાંતે જણાવ્યું છે (જુઓ ઉપરમાં ટાંકેલ ટી. નં. ૨૮માંને મારા
રાજા નહપાણને ખંડિ હોય કે પછી તેટલા દરવાજે લેખનાં પો).
સ્વતંત્ર પણ હોય ઉપરાંત સૌરાષ્ટ્રપતિ પણ હોય. જો કે, આ સધળી એતિહાસિક પરિસ્થિતિનો વિચાર કરતાં પ્રસ્તુત ઉપરમાં તો આ સૌરાષ્ટ્ર ઉપર રાજા નહપાણી અને પછી આણંદપર તે ઉપર નં. ૧ માં જણાવેલ રોટીલા ડુંગરની રૂષભદત્તની સત્તા હોવાનું મેં જણાવ્યું છે. પણ ગંધર્વસન તળેટીવાળું આનંદપુર સમજાય છે. અને તે ખંભાતના રાજાને રાજાની હકુમતમાં જે તે ભાગ હોવાનું વધારે માન્ય રહે તાબે પણ હશે. ખંભાત બંદર ધીકતું હોઈને રાજા ત્યાં પણ તે પછી એમ સમજવું રહેશે કે, રાજા ગર્દભલે જ્યારે અવંતી અમુક સમયે રહેતો હશે. ગમે તેમ, પણ આણંદપુર તથા લઈ લીધું ત્યારે રૂષભદત્તે તેનું સૌરાષ્ટ્ર લઈ લીધું હતું ખંભાત બને એકજ રાજાની આણમાં હોવા જોઈએ જેથી જોઈએ. બાકી રૂષભદત્તનું રાજ્ય સૌરાષ્ટ્ર ઉપર હતું એટલી તે રાજાની ગર્ભવતી રાણીએ ખંભાતમાં વિક્રમાદિત્યને જન્મ વાત માન્ય રાખવી જ રહે છે. બેમાંથી કઈ સ્થિતિ વધારે આપ્યો છે.
સંભવિત છે તે સંશોધકેએ તપાસ ચલાવી પુરવાર
4 (૨૯) ગર્દભી વિદ્યા તેણે સાધી હતી (આગળ ઉ૫ર *
કરવું રહે છે. તેની હકીકત આવશે) તે ઉપરથી આ વંશનું નામ જ ગર્દભીલ (૩૨) આપણે તંબાવટીની સ્થાપના વિશે કેટલીક ચર્ચા વંશ પાડવામાં આવ્યું છે; અને આ ગંધર્વસેન તેને પુ. ૩ પૃ. ૧૯૨ માં કરી છે. તેમાં વળી આ એક સ્થળના સ્થાપક હોવાથી ગર્દભ નામે પણ ઓળખાય છે.
હવે ઉમેરે કરવો રહે છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat