________________
ચેાનપ્રજા
[ દ્વિતીય હિંદુ ઉપર આક્રમણ લઇ આવનારી પરદેશી પ્રજાની પાંચે જાતોની ઉત્પત્તિ વિશે આપણે ગત પરિચ્છેદમાં વિવરણ કરી ગયા છીએ. હવે તે દરેકને લગતી વિશેષ હકીકત તથા તેમના પ્રત્યેકના નૃપતિઓ, સરદારા, ક્ષત્રપે। .. જે હિંદના ઇતિહાસમાં પોતાનાં નામેા અમર કરી ગયા છે. તે સ વિશે યથાશક્તિ વિવેચન કરીશું. પ્રથમ આપણે યાન પ્રજા સંબંધીને ઇતિહાસ લખીશું'.
(૪) ચાન : બેકટ્રીઅન્સ
૧૪૩
યવન અને યેન શબ્દના ભેદ દર્શાવતાં આપણે જણાવી ગયા છીએ કે, પેલી આક્રમણ લાવનાર ગ્રીક પ્રજાનું મૂળ વતન આર્યાનીયન ટાપુ હેાવાથી, તેમાં રહેતી પ્રજા તરીકે તેનું નામ યવન પડયુ' જ્યારે તેઓએ અન્ય રથળે વસવાટ કર્યાં એટલે ત્યાંની પ્રજાના લેાહી સાથે તેમનુ' મિશ્રણ થયુ તેમાંથી ઉત્પન્ન થએલ પ્રજાનું નામ યાનર
( 1 ) હિં. હિં, પૃ. ૫૦૫:—Greeks were
Aryan colonists of the Mediterranean islands called the Ionians-ગ્રીક પ્રજા ભૂમધ્ય સમુદ્રમાંના માર્યેનીથન નામે એળખાતા ટાપુની આર્યન વસાહત છે.
D. R. Bhandarker : Asoka P. 30: It is in Ionia that the commercial developement of the Greeks is the earliest. There can be no doubt that, it was on account of the enterprizing spirit displayed by the Ionians that the Persians. coined the word Yavana as a general name for all the Greeks-ભાં. અ. પૃ. ૩૦— ગ્રીક પ્રજાની ઔદ્યોગિક પ્રગતિ સૌથી પ્રથમ માયાનિયામાં જ થવા પામી છે. એ તે નિર્વિવાદિત છે કે, આયેાનિયનાએ જે સાહસિક વૃત્તિ દાખવી હતી તેને લીધે જ ઇર,નીઓએ સર્વે ગ્રીકને ચવન નામના સામાન્ય નામથી ખેાલાવવા માંડ્યા હતા.
J. A. H. R. S. vol. II. P. 5: Vavana does not always mean Greek in Sanskrit literature-જ. માં. હિં. રી. સે. પુ. ૨, પૃ. ૫:સ'રસ્કૃત સાહિત્યમાં ચલન એટલે ગ્રીક જ એમ સર્વથા અર્થ થતા નથી.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
પાયુ'. અલબત, કેટલેક ઠેકાણે લાહીનું મિશ્રણ થયું નથી. પણ મૂળની યવન પ્રજા તેમના વતનમાંથી ખસીને અન્ય સ્થાને જઇ વસી, એટલે મૂળના યવનથી તેમની ઓળખ છૂટી પડે તે માટે પણ તે શબ્દ વપરાયા હોય એમ સમાય છે; એટલે કે તે યવન પ્રજાની જ એલાદના કહી આ પ્રમાણે બન્ને શદેોમાં તફાવત હાવા છતાં, વિદ્વાનો એ તે બન્નેને એક બીજા
શકાય.
Asiatic Researches V; P. 266:—The Greeks are generally known as Yavausએ. વી. પુ. પ. પૃ. ૨૬૬:——ગ્રીક લોકોને સામાન્ય રીતે યવન તરીકે એળખાવાય છે.
હિં'. હિ. પૃ. ૫૦૫:—The word Javana (applied to Turks or Mahomedans) is often wrongly confounded by scholars with Vavana (the Greeks)=તુ અને ઇસ્લામીએ માટે વપરાતા · જવન ’ શબ્દને ગ્રીક માટે વપરાતા મવન ' શબ્દની સાથે વિદ્વાનાએ ભેળાભેળી કરી નાખી છે ( એટલે તેમનુ કહેવુ' એમ છે કે તુ ને ‘ જવન ’ અથવા મ્લેચ્છ કહેવાય જ્યારે ગ્રીકને ચવન કહેવાય ) તાત્પર્ય કે યવન અને જવનમાં પણ તફાવત છે.
.
[ઇરાનીએ અને ચલન વચ્ચે પણ લાહીની સગાઈ મનાય છે. એ અિન શબ્દે તેની સમજૂતિ. ] (૨) બેકટ્રીખાને જે રાવશ છે તે કદાચ આ થનના દૃષ્ટાંત તરીકે લેખી શકાશે. તથા ઉપરની ટી, ન. ૧ માંનું જ. માં, હું રી. સા. વાળું અવતરણ સરખાવે.
(૩) સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના શિલાલેખામાં જે ચેન ભૂપતિઓનાં નામ છે તે ખા પ્રકારની યવન પ્રા સમાય છે; વળી જુએ પુ. ૨ પૃ. ૩૦૬ ની ટીકાઓ,
www.umaragyanbhandar.com