________________
(१४५)
स्त्रीओ जाहेर रस्ताओमां छडे चोक उभी रही, नहीं बताववानां अंगो खुल्ला राखी, कुटी कुटीने शरीरनी एटली खराबी करी नांखे छे, के घर गया पछी तेना धणीने शेक करवो पडे छे, अने, बाजे स्त्री मरण पामवाना अथवा क्षय थवाना दाखला घणा मळी आवे छे. स्त्रीने चोसठ कळामांथी गायननी एक कळा शीखवानी होय छे, ते कळा तेओ कुटवानी साथे राजीआ (मरशीआ)ना गायन गावामा पूर्ण करे छे. सो सो स्त्रीना टोळामां बे चार शूरवीर बनी, सामसामा हाथ उंचा करी तबलानी थाप छातीपर लई, जमीन धमधमावी नांखे छे, कपड़े कमरे बांधे छे, अने केटलीक काछडाओ पण वाळे छे. कुटवामां आगली सेंकडो वातोने याद अणावी, मृत्यु पामेलाना संबंधीओने दिलासो आपवाने बदले तेओना कारी घा ताजा करे छे.. पोताना पण मरी गएला सगाओने त्यां याद करी, दरेके दरेकने आगलां मृत्यु याद अणाववामां आवे छे. जे स्त्रीओ थोडुं कुटती होय तो शूरवीरो कहे छे के "आम शुं कुटो हाय हाय" कही जोरथी धबकारा मरावे छे.
मारवाड वगेरे स्थळे रोवु अने विधवाए खुणामां बेसी रहेवानु, एकथी चार वर्ष सुधी पाळवामां आवे छे. काण महोकाणे जनारा एक वर्ष दीवस सुधी जाय छे, अने घरधणीओने काम धंधो छोडी घेरज रहे, पडे छे. गुजरातमां पण रोवाकुटवानुं एक वर्ष सुधी लंबाववामां आवे छे, ए रिवाज केटलो बधो धर्म विरुद्ध अने हानिकारक छ ? वळी स्त्रीओ रोज पाछली रातना चार वागे उठी मरेलाना पला लई उंचे स्वरे रुवेछे, के जेथी पाडपडोसीओ जागी उठी विक्राळता नजरे आवे छे, बलके काची छातीवाळा तो हबकी जई मरणनी चिंतामां पडेछे. मंदिर दर्शन करवा जवं, गुरु मुनिराज पासे धर्मश्रवण करवा जवानुं पण बबे वर्ष बंध करवामां आवेछे. जे स्त्रीयो ज्ञानमां समजवाथी रडवाकुटवामां भाग लेती नथी, तेनी ठेकडीओ करवामां आवे छे. आ बधा खोटा रिवाजो, नुं मूळ अज्ञानता छे. एवी अज्ञान स्त्रीओ कहे छे के अमारो नवराशनो वखत गाळवानो समय रडवाकुटवामां छे, ते पण तमो पुरुषो बंध कराववा निर्दयता वापरवा प्रयत्न करोछो. (ताळीओ) स्त्रीओमां रडवाकुटवानो प्रथमज पाठ आपवामां आवे छे. जे माता दीकरीने रडवानु अने कुटवानुं शीखवती नथी, तेने पुत्रीनी सासु तरफथी वगोवावु अने गाळो खावी पडेछे. पोते भणेली होय तो पुत्रीने सारं सारं शीखवी शके; पुत्री बिचारी माताना शिक्षण प्रमाणे वर्ती बाळकोने पण तेवू शिक्षणज आपे छे. एक पुरुष स्वच्छंदी हतो अने रोज वेश्याने त्यां जतो हतो; तेनी कुटेव छोडाववाने तेनी स्त्रीए ठपको आप्यो त्यारे पुरुषे खुल्ला दीलथी कही दीधुंके " ते वेश्या हावभाव करे छे, गायन गायछे अने वळी नाचे पण छे, अने तुं तो तेवू कशं करी मने रीझवती नथी." ते स्त्रीए का के "हुं पण तेम करीश, पण तमे बहार भटकवा जशो नहीं." ते स्त्रीये हावभाव करी गमे तेम रीझववानो रोज प्रयत्न करवा लागी. थोडाक दिवस पछी पुरुषे कह्यु के " तने कांई गातां अथवा नाचतां आवडतुं नथी, तेथी हुं तो जईश". ते स्त्रीए कह्यु के मारी माए मने गातां पण शीखव्युं छे, ते गाईने पण आपने तो राजी राखीश." पुरुषनो हुकम थवाथी ते स्त्रीए गावा मांडयु:
तांबाकुंडी जले भरी मेली, नावणनी मस आवोरे, हाय राजवी हायरे हाय! ओम हाय हाय हाय.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com