________________
જન ધમ અને એકતા
કલ્પસૂત્રની ટીકામાં શ્રી વિનયવિજયજી ઉપાધ્યાયે લખ્યું છે કે જ્યારે બ્રાહ્મણે ભગવાન પાસે યાચના કરી હતી ત્યારે ભગવાને તેને દેવદૂષને અરધે ભાગ દઈ દીધા હતા. ઉદાર દાની ભગવાને નિષ્ણજન પણ વસ્ત્રને અર્ધો ભાગ દાન દીધે તે વાત ભિગવાનની શિષ્યસંતતિની વસ્ત્રપાત્રોની મમતાને સુચિત કરે છે.
આ કથન આજે સત્ય પ્રતીત થઈ રહ્યું છે.
વળી શ્વેતાંબર સાહિત્યમાં ભગવાન મહાવીરના સમયના મનુષ્યોને વિકજડ બતાવ્યા છે. જ્યારે કેશીસ્વામીએ ગૌતમસ્વામીને પ્રશ્ન કર્યો કે ભગવાન મહાવીર અને પાર્શ્વનાથને ધર્મ એક જ છે તે ભગવાન મહાવીરે તેમના ધર્મને કયા કારણથી અચેલક રાખ્યો અને પાર્શ્વનાથને સાતત્તર? ત્યારે ગૌતમસ્વામ ઉત્તર આપે છે કેભગવાન પાર્શ્વનાથના સમયમાં મનુષ્ય સરળ અને બુદ્ધિમાન હતાં. 'ભગવાનને આશય બરાબર સમજતા હતા. અર્થનો અનર્થ નહેતા કરતા, પરંતુ ભગવાન મહાવીરના સમયમાં મનુષ્ય મંદબુદ્ધિવાળા અને કુટિલ છે. તેથી ભગવાને સ્પષ્ટરૂપથી ધર્મને અલક રાખ્યો.
પંચાશકમાં ભગવાનના ધર્મને દુરનુપાલનીય બતાવ્યો છે. તેને અર્થ કરતાં ટીકાકારશ્રી અભયદેવસૂરિ કહે છે કે ચરમાળામત્તિमजिन साधूनां दुरनुपाला दुःखानुपालनीयः स एव दुरनुपालकः । तेषां બનહન સેન તેને ધ્યાનેન દેસાર્થ સેવારંમવાત એટલે અંતિમ જિન ભગવાનના સાધુ વક્રજડ હોય છે. ગમે તે બહાનાથી હેય પદાર્થોનું સેવન કરે છે.
- વજડને આ અર્થ આજે અક્ષરશઃ ઘટિત થતે દેખાય છે. એમ ન હોય તે અચેલક ધર્મને આજના જેવી વિડંબના થઈ ન હતી.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
