________________
૧૨
જેન મધ અને એકતા
કરનારાં બળોએ સમાન ક્ષેત્ર અને સમાન કાળમાં હૈયાત બ્રાહ્મણ અને બૌદ્ધ અસલી સાહિત્ય કે તે વખતે રચાતા સાહિત્ય ઉપર વિનાશક અસર ન કરી અને કરી હોય તો તે નામમાત્રની. આ કલ્પના માત્ર અસંગત જ નથી પણ અનૈતિહાસિક સુદ્ધાં છે.
“ભારતવર્ષના કોઈ પણ ભાગમાં વર્તમાન કે રચાતા સાહિત્ય વિષે એવાં પક્ષપાતી વિનાશક બળ કયારે ય ઉપસ્થિત થવાને ઈતિહાસ પ્રાપ્ત નથી થતો કે એ બળેએ માત્ર જૈન સાહિત્ય સર્વથા વિચ્છેદ કર્યો હોય અને બ્રાહ્મણ તેમ જ બૌદ્ધ સાહિત્ય ઉપર દયા દાખવી હેય.
આ અને આના જેવી બીજી કેટલીયે અસંગતિઓ આપણને એમ માનવા પ્રેરે છે કે વીરપરંપરાનું અસલી સાહિત્ય (ભલે તેના બંધારણમાં, ભાષા સ્વરૂપમાં અને વિષય ચર્ચામાં કાંઈક ફેરફાર કે ધટાડે વધારે થયેલ હોય તોય) વસ્તુત: નાશ ન પામતાં અખંડ રીતે હયાત જ રહ્યું છે. આ દષ્ટિએ જોતાં એ અસલી સાહિત્યને વારસો દિગંબર ફિરકા પાસે નથી પણ વેતાંબર અને સ્થાનકવાસી એ બે ફિરકા પાસે છે”
આ ઉપરથી સમજી શકાય છે કે સૂત્રો સદંતર વિચ્છેદ ગયા છે એવી દિગંબની વાત યથાર્થ નથી. વીર નિર્વાણ સવંત ૯૦૦ સુધી પણ અમુક અંશે પૂર્વ તથા સૂત્રો યાદ હતા અને તે શ્વેતાંબર આચાર્ય શ્રી દેવદ્ધિ ગણુએ પુસ્તકારૂઢ કર્યા હતા.
સૂત્રો સંપૂર્ણપણે યાદ નહોતા એ વાત ખરી છે. પણ તેથી વિચ્છેદ ગયા છે એમ કહી ન શકાય. એટલે સૂત્ર તદન વિચ્છેદ ગયા છે એવા દિગંબરેના આગ્રહમાં અંદરનું કારણ જુદું દેખાય છે. અને તે એ કે દિગંબરે એકાંતપણે અચેલકવાદને પકડી બેઠા ત્યારે સૂત્રેામાં અચેલકનું વિધાન છેવા છતાં અશક્ત સાધુઓ માટે એકથી ત્રણ વસ્ત્રની છૂટ પણ હતી. એ છૂટના વિરોધ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
