________________
૨૨૨
જન ધર્મ અને એકતા
દિગમ્બર શ્વેતામ્બર વાદ સામાજિક પ્રશ્નોમાં દિગમ્બર વેતામ્બરવાદ ખાસ સ્થાન ધરાવે છે. આજના તરુણ અને શિક્ષિત વર્ગોમાં આ વાક્ની આલેચના વારંવાર થઈ ચૂકી છે. તે ઉપરથી અનુમાન થાય છે કે આજને શિક્ષિત સમાજ આ વાદથી પર રહી તેને અંત લાવવા ઈચ્છે છે, એટલું જ નહિ પરંતુ સમસ્ત જૈન સમાજનું એકીકરણ કરવાની ઈચ્છા રાખે છે.
જો કે ઉપર પ્રમાણે વિચાર ધરાવતે તરણુવર્ણ હસ્તિ ધરાવે તો પણ સમાજના કર્ણધારે, ત્યાગી સંસ્થાઓ, પંડિતવર્ગ વગેરે તો સનાતન સામ્પ્રદાયિકતાથી બંધાયેલા છે અને તે સાંપ્રદાયિક્તાને જ પુષ્ટ કરતા રહે છે. આ સાંપ્રદાયિકતાને પ્રભાવ વિદ્વાને પર પડ્યો છે અને સાહિત્યસંશાધકે પણ તેના શિકાર બન્યા છે.
આ વાદને અંત લાવવાની જવાબદારી હવે નવશિક્ષિત તરુણે પર છે. જૈન સમાજનું એકીકરણ કરવું એ તેઓનું કર્તવ્ય છે. આ દષ્ટિથી આ વાદની સમાલોચના આપણે અહીંયા સંક્ષેપમાં કરવાની છે. એ કાઈ મધ્યમ માર્ગ શોધવાનું છે જ્યાં આ બને વદને સમન્વય થઈ શકે, અને ભવિષ્યમાં જૈન સમાજ આ ઝેરી સામ્પ્રદાયિક બંધનથી મુક્તિ પામે.
ભ. મહાવીરના નિર્વાણ પછી જૈન સમાજમાં જે મુખ્ય આજે લન થયા તેમાં આ બન્ને સમ્પ્રદાયોને ઉદ્ભવ ખાસ યાન ધરાવે છે. આ વાદ કયારથી શરૂ થયે તેને જે કે કોઈ નિર્ણય નથી થયો તે પણ આ બાબતમાં બને રામ્બાની અલગ અલગ દલીલ છે.
જગત પરિવર્તનશીલ છે અને પરિસ્થિતિ સહા એક નથી રહેતી. આ વાત તેને કહેવાની કેઈ આવશ્યકતા છે ખરી ? યુગ પ્રમાણે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
