________________
૧૯૨
જૈન ધમ અને એકતા
તેની પ્રાચીન પરંપરા રૂપમાં તેના સબધના સાહિત્ય પર જ અધિક શેર દેવામાં આવે અને જે કાંઈ નિશ્ચય થાય તેના સ્વીકાર કરવામાં પાછા ન હરે તે બધા મતભેદ મટાડી શકાય છે.
સંપ્રદાય, મત કે આચાય કાઈ સર્વજ્ઞ તા નહાતા જ. અને જૈન આગમ તા સર્વ પ્રણીત મનાય છે તેથી તેને જ મહત્વ આપવું એ ચિત અને આવશ્યક છે.
વિધિવિધાન કે બાહ્ય આચારીથી મુક્તિ તા છે નહિ. આંતરિક શુદ્ધ, રાગદ્વેષનુ ઉપશન, સમભાવની વૃદ્ધિ અને પાથની નિવૃત્તને જ પ્રધાનતા દેવી જોઇએ.
શ્વેતાંબર તથા મિબર અંતે સપ્રદાયામાં ઉત્પન્ન થયેલા અનેક ગચ્છમત અત્યારે નામરોષ થઈ ચૂક્યા છે. થાડાક જ ગચ્છ રહી ગયા છે. તેમાં પણ કાઈ કાઈના અનુયાયી તા બહુ જ ચેાડા છે. એટલે તેઓ ક્યાં સુધી ટકી શકશે તે વાંચા સમજી શકે તેમ છે. મોટા મોટા વિદ્વાન આચાર્યાની પરંપરા પણ વિસ્તિ થઈ ગઈ છે.
શ્વેતાંબર સંપ્રદાયમાં ૮૪ ગચ્છ કહેવાતા હતા, તેમાં પશુ નાની મોટી ક્ષાખા ભેદો ઉમેરીએ તા તેની સંખ્યા એથી પણ વધી જાય છે પણ આજે તેમાંથી ખરતર ગચ્છ, તપાગચ્છ, આંચળીયા ગચ્છ, પાયચંદ ગચ્છ, લાંકાગચ્છ એવા પાંચ સાત ગુચ્છ જ બચેલા છે.
સ્થાનકવાસી તથા તેરેડપથી (તેરાપથી) તા લાંકામાંથી જ નીકળ્યા છે.
એજ રીતે બિખર સંપ્રદાયમાં પણ ચાર પ્રધાન સંધ તથા તેના કેટલાક ગણુચ્છ હતા પણ આજે તેમનાં નામ પ્રતિહાસના વિદ્યાર્થી જ જાણતા હશે! આજે તે મુખ્યત્વે તેરાપથી તથા વીસપંથી એ એમાં જ આખા દિગંબર સમાજના સમાવેશ થઈ જાય છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
