________________
શતક – ૨: ઉદ્દેશક – ૫
પરિચારણા
સિદ્ધાંતાનુકૂલ મત : કોઈ પણ નિર્ગથ કાલ કરીને મહદ્ધિક દેવ થાય છે. તે દેવ અન્ય દેવની દેવીઓ સાથે પરિચારણા કરતા નથી, પોતાની દેવીઓ સાથે પરિચારણા કરે છે. પરંતુ વૈક્રિય લબ્ધિથી પોતાનાં જ બે રૂપો બનાવીને પરિચારણા કરતા નથી. કારણ કે પૂર્વ ભવમાં નિગ્રંથ ધર્મની આરાધના કરનારને આ પ્રકારની પરિચારણા કરવાની વૃત્તિ હોતી નથી. નિદાન કરીને દેવ થનાર જીવ સૂત્રોક્ત ત્રણે ય પ્રકારની વૃત્તિવાળા હોય છે અર્થાત ત્રણ પ્રકારની પરિચારણા કરે છે. સિદ્ધાંતતઃ એક જીવ એક સમયમાં એક જ વેદનો અનુભવ કરી શકે છે; એક સાથે બે વેદનો નહિ. પરસ્પર નિરપેક્ષ-વિદ્ધ વસ્તુઓ એક જ સમયે એક જ સ્થાનમાં રહી શકતી નથી, જેમ કે પ્રકાશ અને અંધકાર, તે જ રીતે સ્ત્રીવેદ અને પુરૂષવેદ પરસ્પર વિરોધી છે. તેથી તે બંને એક સમયમાં એક સાથે વેદીઅનુભવી શકાતા નથી.
ગર્ભ વિચાર :
ઉદકગર્ભ : કાલાંતરમાં પાણી વરસાવવાના કારણભૂત પુગલ પરિણામનેમેઘ (વાદળા) ને 'ઉદકગર્લ' કહે છે. તેની સ્થિતિ ઓછામાં ઓછી એક સમયની, વધુમાં વધુ છ માસની છે. ઓછામાં ઓછા એક સમયમાં જ તે વરસી જાય છે અને વધુમાં વધુ છ માસ પછી વરસે છે. માગશર અને પોષ માસમાં સંધ્યાકાળે આકાશમાં જે રતાશ દેખાય છે તથા ચંદ્રમાની કોર જે મેઘોથી અંકિત કુંડલાકાર જલચક્રરૂપે દેખાય છે તેમજ માગશર માસમાં વધુ ઠંડી પડતી નથી અને પોષ માસમાં જે અતિશય ઠંડી પડે છે, તે બધા ઉદકગર્ભના ચિહ્ન છે. તિર્યંચ-મનુષ્યગર્ભ તિર્યંગ્યોનિક ગર્ભસ્થ જીવ જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત અને
