________________
ત્યાં સુધીના કાલને અબાધાકાલ કહે છે. અર્થાત કર્મના બંધ અને ઉદયની વચ્ચેનો કાલ અબાધાકાલ કહેવાય છે.
કર્મનિષેક: નિષેક એટલે રચના, ગોઠવણી; કર્મદલિકોની-કર્મપુગલોની ગોઠવણી તે કર્મનિષેક. અબાધાકાલ પછી કર્મબંધની સ્થિતિના અંતિમ સમય સુધીમાં કર્મ પુદ્ગલોની જે ગોઠવણી (રચના) યુક્ત બંધ થાય તેને કર્મનિષેક કહે છે. કર્મની સ્થિતિ જેટલા ક્રોડાકોડી સાગરોપમની હોય છે તેટલા સો વર્ષનો અબાધાકાલ હોય છે. જેમ કે મોહનીય કર્મની સ્થિતિ ૭૦ ક્રોડાકોડી સાગરોપમની છે તો તેનો અબાધાકાલ 9000 વર્ષનો છે; ત્યાં સુધી તે કર્મ પોતાનો અનુભવ કરાવતું નથી. તત્પશ્ચાત, મોહનીય કર્મ ૭000 વર્ષ જૂન ૭૦ ક્રોડાકોડી સાગરોપમ પર્યત પોતાનો અનુભવ (વેદન) કરાવે છે. આ રીતે જીવ જેટલી સ્થિતિના જે જે કર્મો બાંધે છે તે પ્રમાણે કર્મોનો અબાધાકાલ સ્થિતિ અનુસાર નિશ્ચિત્ત થાય છે. જો મોહનીય કર્મ મધ્યમ ૬૦ ક્રોડાકોડી સાગરોપમનું બંધાય તો 5000 વર્ષનો અબાધાકાળ પડે છે. આ રીતે આયુષ્ય સિવાય સર્વ કર્મોમાં અબાધાકાળ જાણવો.
આયુષ્ય કર્મમાં વિશેષતા : સૂત્રમાં જ્ઞાનાવરણીય આદિ સાત કર્મો માટે વાહૂળિયા ર્ફેિ મમ્મળસે કથન છે. જ્યારે આયુષ્ય કર્મ માટે મમ્મર્ફિ વ ળક્ષેમ કથન છે. આ ભિન્નતાનું તાત્પર્ય એ છે કે સાત કર્મોમાં અબાધાકાલ સિવાયની કર્મ સ્થિતિમાં કર્મ પુદગલોની ગોઠવણી થાય છે જ્યારે આયુષ્યકર્મમાં સંપૂર્ણ કર્મ સ્થિતિમાં કર્મ પુદ્ગલોની ગોઠવણી થાય છે. તે કારણે જ તેના માટે સૂત્રમાં પ્રવાળિયા શબ્દપ્રયોગ કર્યો નથી. આ અંતરના કારણે આયુષ્યકર્મનો બંધ થતાં જ તેનો પ્રદેશોદય પ્રારંભ થઈ જાય છે. પ્રદેશોદયમાં કર્મનું વદન હોતું નથી, માટે પ્રદેશોદય હોવા છતાં તે અબાધાકાલ રૂપ છે. કારણ કે તે સમયે આગામી ભવના આયુષ્યનો વિપાક ઉદય અને તત્સંબંધી કોઈ પણ સુખ-દુ:ખ હોતા નથી અને સાત કર્મોના અબાધાકાલમાં (પુદગલ રચના-નિષેક ન હોવાથી તે કર્મોનો પ્રદેશોદય પણ હોતો નથી.
૧પ૪
