________________
ચડી ગયા. ઓધવજી કે એનો કોઈ સાથી રસ્તામાં મળ્યો નહીં. બંને જણા નિરાંતે કિલ્લો ઊતરી ખાઈ પાસે આવ્યા.
ખાઈ લાંબી-પહોળી હતી અને માલસામાન ઘણો હતો. કારાયલે વીંઝારને કહ્યું, “દીકરા ! મારા માથે ઘણો બોજ છે. કદાચ હું ઠેકી શકું કે ન પણ ઠેકી શકું. હું ફસાઈ જાઉં તો તું મારા માથે રહેલો બધો સામાન લઈ જઈને ગરીબ લોકોને પહોંચાડજે.”
વીંઝારે છલાંગ મારી અને તે પેલે પાર ચાલ્યો ગયો.
કારાયલ કૌવતવાળો હતો. એણે હનુમાન-કૂદકો લગાવ્યો, પણ થોડુંક છેટું રહી ગયું અને ખાઈના કાંપમાં ખૂપી ગયો. હવે નીકળવું મુશ્કેલ હતું. કારાયેલ ધીરેધીરે અંદર ઊતરતો જતો હતો. એણે બૂમ
પાડી.
વીંઝાર, મારું માથું ઉતારી લે. લઈ જઈને તારી માને આપજે. કહેજે કે મારા પિતાની આ ભેટ છે.”
પણ વહાલસોયા વીંઝારનું હૈયું પિતાનું માથું લેતાં કેમ ચાલે ? પિતાની વિચિત્ર માગણી સાંભળીને પુત્ર થરથરી ગયો.
વીર કારાયલે મોટેથી ચીસ પાડીને કહ્યું, “વીંઝાર, તું મારો દીકરો ન હોય. સતધર્મના જુદ્ધ તને આવડે નહીં. મને શરમ આવે છે કે મારે ત્યાં તારા જેવો નામર્દ દીકરો પાક્યો ! શું તું મારા મસ્તકની દુર્દશા જોઈ શકીશ ? અને તારી જનેતાને તું શું ભેટ આપી શકીશ ?”
વીંઝાર હવે ઊભો રહી શક્યો નહીં, એણે વીજળીવેગે કમર પરથી તલવાર ખેંચી ને દોડ્યો.
દેવસેવા માટે વેલ ઉપરથી ફૂલ ઉતારે એટલી ચપળતાથી એણે પોતાના પિતાનું મસ્તક ઉતારી લીધું. ને એ માથાનો રેશમી ચોટલો હૈ હાથમાં લઈ પિતાના રક્ત ટપકતા મસ્તકને કપાળ પર અડાડ્યું. ૬
રાતનો ગજર ભાંગતો હતો. સિપાહીઓ સાવધ થતા હતા. કૂકડાઓ નેકી પોકારી રહ્યા હતા. વીંઝારને થયું, જનેતાને પિતાનું મસ્તક આપીશ, પણ એ મસ્તકનો બદલો શું લીધો, તેની પણ વાત કરવી પડશે ને ? 47
જનતા અને જનેતા D
