Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 707

મુક્ત તત્તવ મીમાંસા: રેગમુકત જે ભવમુક્ત
(૬૩૧) બેલનારની જેમ વદતે વ્યાઘાત છે. કારણ કે જે વ્યાધિ જ હોતે, તે વ્યાધિમુક્ત થયે શી રીતે? માટે એમ કહેવું તે સાવ બેહૂદું છે. કારણ કે તે ભવરોગથી દુઃખી થઈ રહ્યો હતો તે પ્રત્યક્ષ પ્રગટ હકીકત (Real fact) છે. અને તેમાંથી છૂટયો-મુક્ત થયો, ત્યારે જ તે ભવ્યાધિ રહિત-મુક્ત કહેવાય છે.
આમ સર્વથા, વ્યાધિમુક્ત પુરુષ જેવો લેકમાં હોય છે, તે જ-તાદશ જ આ નિર્વાણ પ્રાપ્ત મુક્ત પુરુષ (આત્મા) હોય છેઃ (૧) વ્યાધિમુક્ત પુરુષ જેવો સ્વસ્થ
આનંદી હોય છે, તે આ મુક્ત આત્મા પરમ સ્વસ્થ–પરમ આનંદરેગમુક્ત જે નિમગ્ન હોય છે. (૨) જેમ રોગ દૂર થતાં કાંઈ રોગી પુરુષને ભવમુક્ત અભાવ થઈ જતું નથી, તેમ ભવવ્યાધિ દૂર થતાં કાંઈ શુદ્ધ ચૈતન્ય
મૂર્તિ આત્માનો અભાવ હેત નથી. ૩) તે વ્યાધિમુક્ત પુરુષ જેમ વ્યાધિથી મુક્ત નથી હોતે એમ નહિ, પણ મુક્ત જ હોય છે, તેમ આ નિર્વાણપ્રાપ્ત મુક્ત આત્મા ભવ્યાધિથી મુક્ત નથી એમ નહિં, પણ મુક્ત જ હોય છે. (૪) અને તે વ્યાધિમુક્ત પુરુષ જેમ પૂર્વે અવ્યાધિત હેતે, વ્યાધિ વગરને હોતે, પણ વ્યાધિવાળે હતે જ; તેમ આ નિર્વાણ પ્રાપ્ત મુક્ત આત્મા પણ પૂર્વે અવ્યાધિત હેતે, ભવ વ્યાધિ વગરનો હોતે, પણ ભવ વ્યાધિવાળે હતું જ. નહિં તે, વ્યાધિ જ ન હોત, તે તેને નાશ પણ કેમ હેત ? તેથી મુક્તપણું કેમ હોત? મૂરું નાસ્તિ કુત્તો લા? આમ આ દૃષ્ટાંત ઉપરથી સુપ્રતીતપણે ફલિત થતી ચકખી દીવા જેવી સ્પષ્ટ હકીકત બાલક પણ સમજી શકે એમ છે, તે સાદી સમજવાળ કેઈ પણ મનુષ્ય કેમ ન સમજે? તથાપિ મહામતિ ગણતા કેટલાક દર્શનવાદીઓએ આ મોક્ષ સંબંધી અનેક પ્રકારે અસતુ કહ૫નાઓ ઉભી કરી છે તે આશ્ચય છે ! જેમકે- મોક્ષ આમ અભાવ૫ છે. ” “ આ આત્મા નિત્ય મુક્ત જ છે,” “આ આત્માને ભવ્યાધિ લાગેલ જ નથી,” ઈત્યાદિ. આવા બધા વિકલ્પ દષ્ટ-ઈષ્ટ બાધિત હોઈ, વિવેક વિચારથી ક્ષણભર પણ ટકી શકતા નથી. આ સંબંધી વિશેષ પ્રકાશના જિજ્ઞાસુએ શ્રી ષદર્શનસમુચ્ચય, શાસ્ત્રવાર્તાસમુચ્ચય, બત્રીશ બત્રીશી, તવાર્થસાર આદિ મહાગ્રંથરત્નો અવગાહવા ભલામણ છે. અત્ર વિસ્તાર ભયથી દિગ્દર્શનરૂપ નિદેશમાત્ર કર્યો છે. આ જ અર્થને સ્પષ્ટ કરતાં કહે છે
भव एव महान्याधिर्जन्ममृत्युक्किारवान् ।
विचित्रमोहजननस्तीव्ररागाविवेदनः ॥१८८॥ વૃત્તિ –મય પ–ભવ જ, સંસાર જ, મહાવ્યાધિ-મહાવ્યાધિ છે, કે વિશિષ્ટ ? કે-સન્મમૃત્યુવિરવાન-જમ, મૃત્યુરૂપ વિકારવાળે, આનું જરા આદિ ઉપલક્ષણ છે. વિનિત્રોકનનો વિચિત્ર મોહ ઉપજાવનારો,-ભિઠ્ઠાવના ઉદય ભાવથી, તોડ્યા વિના-તીવ રાગાદિ વેદનાવાળે,-ત્રી આદિના અભિળ્યું ગભાવથી (આસક્તિ ભાવથી).

Translation AI Generated

## Liberation of the Soul: Regamukt is Bhavamukt

(631) To say that a Regamukt is like a cured person is a contradiction. Because if someone was afflicted, how could they be free from affliction? Therefore, to say so is completely absurd. Because it is a real fact that he was suffering from the disease of existence. And only when he is freed from it, is he called free from the disease of existence.

Thus, in every way, the liberated soul is like a person who is free from disease: (1) Just as a person who is free from disease is healthy and joyful, so too is this liberated soul perfectly healthy and joyful, immersed in Regamukt. (2) Just as when a disease is cured, there is no lack of the diseased person, similarly, when the disease of existence is cured, there is no lack of the pure conscious soul. (3) Just as a person who is free from disease is not free from disease, but is free, so too is this liberated soul who has attained Nirvana not free from the disease of existence, but is free. (4) And just as a person who is free from disease was previously afflicted, without disease, but was afflicted; so too is this liberated soul who has attained Nirvana previously afflicted, without the disease of existence, but was afflicted by the disease of existence. If there was no disease, then how could it be destroyed? And how could there be liberation? "If there is no dog, then how can it be tied?" Thus, this illustration clearly reveals the truth, like a bright lamp, which even a child can understand. How can any human being with a simple understanding not understand it? Yet, it is surprising that some philosophers, who consider themselves wise, have created many false ideas about liberation! For example, "Liberation is a state of nothingness." "This soul is eternally liberated." "This soul has never been afflicted by the disease of existence." And so on. All such alternative views are based on wrong desires and cannot stand for even a moment when examined with reason. Those who are curious about this should study the great scriptures like the Shatdarshanasamuccaya, Shastravartasamuccaya, Batris Batrisi, Tattvarthasara, etc. Due to the fear of being too lengthy, only a brief guidance has been given here.

The same meaning is clearly stated in the following verse:

**भव एव महान्याधिर्जन्ममृत्युक्किारवान् ।**
**विचित्रमोहजननस्तीव्ररागाविवेदनः ॥१८८॥**

**Vritti:** Existence itself is the great disease, the great affliction. Why? Because it is characterized by birth and death, which are forms of change. It is the source of various delusions, and it is filled with intense passions and suffering.