Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 543

સ્થિરષ્ટિ : આત્માનુભૂતિ શ્રદ્ધા અને સભ્યની વ્યાપ્તિ
(૪૬૭)
ભૂતિના એક હેતુ હોઈ તે જ પરમ પદ છે-પરમ આશ્રયસ્થાન છે. જ્ઞાન જ અન્ય ગુણાના લક્ષ્ય કરાવનાર છે.
નિરાક઼ાર અલેક સંગ્રાહક, ભેદ ગ્રાહક સાકારે રે;
દન જ્ઞાન દુભેદ ચેતના, વસ્તુગ્રહણ વ્યાપારે રે....વાસુપૂજ્ય ”—શ્રી આનદઘનજી અને જે આત્માનુભૂતિ-આત્માનુભવ છે તે આત્માના જ્ઞાનિવશેષ છે. આ માત્માનુ ભૂતિના સમ્યક્ત્વની સાથે અન્વય-વ્યતિરેથી અવિનાભાવી સંબધ છે, એક ખીજા વિના ન ચાલે એવા સંબધ છે. અર્થાત્ સમ્યક્ત્વ હોય તે। આત્માનુભૂતિ આત્માનુભૂતિ હોય, આત્માનુભૂતિ હાય । સમ્યક્ત્વ હોય; સમ્યક્ત્વ ન હેાય તે અને સમ્યક આત્માનુભૂતિ ન હોય, આત્માનુભૂતિ ન ઢાય તે સમ્યક્ત્વ ન હોય. ત્વની વ્યાસિ આમ બન્નેની પરસ્પર વ્યાપ્તિના સદ્ભાવથી કહી શકાય છે કે સમ્યક્ત્વ તે સ્વાનુભૂતિ છે,તે સ્વાનુભૂતિ જે શુદ્ધ નયાત્મક કેમ તે. અર્થાત શુદ્ધ આત્માના અનુભવ જ્યાં વર્તે છે ત્યાં સમ્મ છે એમ સમજવું. આમ શુદ્ધ આત્માનુભૂતિ એ સમ્યક્ત્વનું અવિસંવાદી મુખ્ય લક્ષણ છે.
66
વળી સમ્યક્શ્રદ્ધાન આદિ ગુણ પણુ સમ્યગ્દર્શનના લક્ષણ કેવી રીતે છે તે તપાસીએ:—‘ સત્ત્વાર્થશ્રદ્ધાનું સૂચવીન’-તત્ત્વાર્થં શ્રદ્ધાન તે સમ્યગ્દર્શોન છે એવું લક્ષણુ શ્રી તત્ત્વાર્થ સૂત્રમાં કહ્યું છે. આ યથાસ્નાય તત્ત્વાર્થં ગોચર શ્રદ્ધાતના આત્માનુભૂતિ ચાર પ્રકાર છે—(૧) શ્રદ્દા-તત્ત્વા અભિમુખી મ્રુદ્ધિ તે. (૨) સહિત શ્રદ્ધા રુચિ-સાત્મ્ય, આત્મભાવ, (૩) પ્રતીતિ તથા ’ તદ્ઘત્તિ ' પ્રેમ સમ્યક્ત્વલક્ષણ સ્વીકાર તે, (૪) ચરણુ-તેને અનુકૂલ આચરણ-ક્રિયા. આમ ઉત્તરેશત્તર અનુક્રમ છે. આમાં પ્રથમ ત્રણ તે જ્ઞાનસ્વરૂપ છે, જ્ઞાનતા જ પર્યાય છે; અને આચરણુ મન-વચન-કાયાને શુભ કર્મમાં વ્યાપાર છે. આ ચારે સમસ્ત કે વ્યસ્ત-છૂટા છૂટા સમ્યગ્દ ́નના લક્ષણુ હાય કે ન પણ હાય, તે સમ્યક્ત્વ સાથે પણ હાય ને મિથ્યાત્વ સાથે પણ હાય, અથવા આ શ્રદ્ધા િસાથે સમ્યગ્દર્શન હેાય કે ન પણ હેાય, એટલે આ શ્રદ્ધાદિ પોતે કાંઈ સમ્યગ્દર્શનના લક્ષણ નથી, પણ જો તે સ્વાનુભૂતિ સહિત હોય તા જ ગુણુ છે-સમ્યગ્દર્શનના લક્ષણ છે, સ્વાનુભૂતિ વિના ગુણાભાસ છે અર્થાત્ ગુણા જ નથી. આમ શ્રદ્ધાદિ સર્વે સ્વાનુભૂતિ સહિત હોય તે। સમ્યક્ત્વ છે, પણ શ્રદ્ધાભાસ આદિ મિથ્યા શ્રદ્ધાદિની જેમ સમ્યક્ત્વ નથી. તાત્પ કે શ્રદ્ધા આદિ હાય પણ શુદ્ધ આત્માનુભૂતિ ન હોય, તેા સમ્યક્ત્વ નથી; શ્રદ્ધા આદિ હાય અને શુદ્ધ આત્માનુ ભૂતિ હોય તેા સમ્યક્ત્વ છે.
આ શ્રદ્ધાદિના બે પ્રકાર છે—સમ્યક્ અને મિથ્યા. ( ૧ )માત્માનુભૂતિ સહિત હાય તે સમ્યક્ શ્રદ્ધાદિ છે, અને તે જ વાસ્તવિક શ્રદ્ધા કહેવા યાગ્ય છે. (૨) આત્માનુ

Translation AI Generated

**Stable Existence: The Scope of Self-Realization, Faith, and Conduct**
(467)

Self-realization is the ultimate goal, the ultimate refuge. Knowledge is the means to achieve other virtues.

"The formless, the one who collects, the one who differentiates, is the embodied one;
The knowledge of the two, the consciousness, the action of grasping the object..." - Vasupujya

The self-realization, the experience of the self, is the knowledge of the self. This self-realization has an inseparable relationship with right faith, an inseparable relationship that cannot exist without the other. In other words, if there is right faith, there is self-realization; if there is self-realization, there is right faith; if there is no right faith, there is no self-realization; if there is no self-realization, there is no right faith.

Therefore, due to the mutual pervasiveness of both, it can be said that right faith is self-realization, that self-realization which is pure and self-existent. In other words, it should be understood that where the experience of the pure self exists, there is right faith. Thus, pure self-realization is the inseparable primary characteristic of right faith.

Furthermore, let us examine how virtues like right faith, etc., are characteristics of right vision: "The faith in the true meaning is indicative" - The Tattvartha Sutra states that faith in the true meaning is a characteristic of right vision. This faith in the true meaning, the object of faith, is of four types: (1) Faith - the inclination towards the true meaning. (2) Faith - the affinity, the feeling of oneness, the feeling of self. (3) Perception and acceptance of the true meaning, love. (4) Conduct - action in accordance with it. This is a progressive sequence. The first three are in the form of knowledge, they are synonymous with knowledge; and conduct is the action of the mind, speech, and body in virtuous deeds. Whether these four are collectively or individually present, they may or may not be characteristics of right vision, they may be present with right faith or with wrong faith, or this faith may or may not be present with right vision. Therefore, this faith, etc., is not itself a characteristic of right vision, but if it is accompanied by self-realization, then it is a virtue, a characteristic of right vision; without self-realization, it is a semblance of virtue, i.e., it is not a virtue. Thus, if all of these, including faith, etc., are accompanied by self-realization, then it is right faith, but if it is accompanied by a semblance of faith, etc., like wrong faith, etc., then it is not right faith. In other words, if there is faith, etc., but not pure self-realization, then there is no right faith; if there is faith, etc., and pure self-realization, then there is right faith.

There are two types of this faith, etc. - right and wrong. (1) If it is accompanied by self-realization, then it is right faith, etc., and it is the only true faith worthy of being called faith. (2) If it is accompanied by self-realization...