Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 367

દીમાદષ્ટિઃ વિપર્યાસ-દેહમાં આત્મબુદ્ધિથી જ સંસાર
(૩૦૧) પણ પદાર્થના નિર્ણયને પામવા જીવને અંતરાયરૂપ તેની અનાદિ વિપર્યાસભાવને પામેલી એવી બુદ્ધિ છે, કે જે વ્યક્તપણે કે અવ્યક્તપણે વિપસપણે પદાર્થ સ્વરૂપને નિરધારી લે છે. જેને વૈરાગ્ય ઉપશમ સંબંધી ઉપદેશ બંધ થયો નથી, તેને બુદ્ધિનું વિપર્યાસપણું વર્ચા કરે છે, અને જ્યાં સુધી બુદ્ધિનું વિપર્યાસપણું હોય ત્યાંસુધી સિદ્ધાંતનું વિચારવું પણ વિપર્યાસપણે થયું જ સંભવે છે. ગૃહ-કુટુંબ પરિગ્રહાદિ ભાવને વિષે જે અહંતા મમતા છે, અને તેની પ્રાપ્તિ અપ્રાપ્તિ પ્રસંગમાં જે રાગદ્વેષ કષાય છે, તે જ વિપર્યાસબુદ્ધિ છે.”
–શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર પત્રાંક ૪૧૮. (૫૦૬ ) અને આવી વિપર્યાસબુદ્ધિ-ઉલટી મતિ હોવાથી, તે જીવ હિત અહિત વિવેકમાં અંધ-આંધળા હોય છે, હિત-અહિતનું તેને ભાન હોતું નથી, એટલે તે હિત છોડી અહિતમાં પ્રવૃત્તિ કરી હાથે કરીને દુઃખી થાય છે.
"हितं हित्वा हिते स्थित्वा दुर्धीर्दुःखायसे भृशम् । विपर्यये तयोरेधि त्वं सुखायिष्यसे सुधीः ॥”
–શ્રી ગુણભદ્રસ્વામીજીકૃત શ્રી આત્માનુશાસન અર્થાત્ હિતને છેડા, અહિતમાં સ્થિતિ કરી તું દુબુદ્ધિ અત્યંત દુઃખી થાય છે. અને તે બન્નેના વિપર્યયને તું પામ, એટલે કે અહિતને છોડી હિતમાં સ્થિતિ કર, એટલે સુબુદ્ધિ એ તું સુખી થશે.
જે વાટે સુખ મળે છે તે વાટે સુખ નહિ મળે, એવી ખેતી મતિ જીવને થાય તે તે સાચી વાટે પ્રયત્ન કરતે તે અટકે છે. મને આ વાટે સુખ નહિ મળે, સુખ તે. બીજી વાટે મળશે, આથી તે ખરી વાટે પ્રયત્ન કરતો અટકે છે. અને સત્ય સુખનો અંતરાય પામે છે....આ એટી મતિને જ્ઞાનીએ મિથ્યાત્વ કહે છે.”
–શ્રી મનઃસુખભાઈ કિ. કૃત શાંતસુધારસ વિવેચન. એથી કરીને જ તેઓ માત્ર સાંપ્રતેક્ષી હોય છે, વર્તમાનદશી જ હોય છે, માત્ર વર્તમાનકાળને જ દેખે છે, આગળ પાછળને વિચાર કરતા નથી. તે તે “આ ભવ મીઠા
પરભવ કેણ દીઠા' એમ માની માત્ર વર્તમાનને જ વિચારે છે. એટલે વર્તામાનદશી પરાકને ભૂલી જઈ, વિસારી મૂકી, આ ભવાભિનંદી છે આ દેહાશ્રિત
સમસ્ત કત્તવ્યમાંજ ઈતિકર્તવ્યતા માની, સર્વસ્વ માની, તેની પ્રવૃત્તિમાંજ આંખ મીંચીને રચ્યા-પચ્યા રહે છે. અને તેમ કરતાં તે હિતાહિત-અંધ જ કૃત્યાકૃત્યનું, ગમ્યાગમ્યનું, ખાદ્યાખાદ્યનું, પિયાયિનું ભાન ભૂલી જાય છે. તથા જડ દેહથી સર્વથા જુદા શુદ્ધ ચૈતન્યમૂતિ આત્માના અભાનપણથી, દેહ-આત્માને એકવ અધ્યાસ રાખી તે બેભાનપણે-મેહમૂર્ણિતપણે દેહની વેઠ કર્યા જ કરે છે.

Translation AI Generated

## Diimadrushti: In a body of viparyasa, the soul's perception of itself is the cause of samsara.

(301) The obstacle to the soul's attainment of the true nature of things is its innate viparyasa-bhava, a perception that, whether consciously or unconsciously, misinterprets the nature of things. This viparyasa-bhava, which is not overcome by the teachings of vairagya and upashama, leads to a distorted understanding of the world. As long as this viparyasa-bhava persists, even the contemplation of principles will be distorted. The ego and attachment that arise from the desire for worldly possessions, family, and other things, and the passions of attachment and aversion that arise from the attainment or non-attainment of these things, are all manifestations of this viparyasa-bhava.

–Shrimad Rajchandra Patranka 418. (506) This viparyasa-bhava, this distorted perception, makes the soul blind to the difference between what is beneficial and what is harmful. It is unable to discern between the two, and so it engages in harmful activities, even though they bring suffering.

"Hitam hitva hite sthitva durdhir duhkhayase bhrisham. Viparyaye tayorehi tvam sukhayishyase sudhih."

–Shri Gunabhadra Swami's Shri Atmanushasana: By abandoning the beneficial and dwelling in the harmful, the foolish soul experiences great suffering. But by reversing this, by abandoning the harmful and dwelling in the beneficial, the wise soul will attain happiness.

The soul that cultivates the belief that happiness will not be found on the path that leads to happiness, will be hindered from pursuing the true path. It will think, "I will not find happiness on this path, happiness will be found on another path," and thus it will be prevented from pursuing the true path. It will encounter obstacles to the attainment of true happiness. This kind of perception is what the wise call mithyatva.

–Shri Manahsukhbhai K. Shantasudharas Vivechan. Therefore, such a soul is only concerned with the present, only with the present moment. It only sees the present and does not consider the past or the future. It believes, "This life is sweet, what have I seen of the next life?" and only thinks about the present. Thus, it forgets the past and the future, becoming attached to this life. It believes that all its duties are to be performed in this life, and it becomes completely absorbed in its activities. In this way, it loses awareness of what is beneficial and harmful, what is right and wrong, what is edible and inedible, what is drinkable and undrinkable. It forgets the true nature of the soul, which is pure consciousness, distinct from the physical body. It identifies itself with the body, and becomes oblivious to its true nature. It becomes completely absorbed in the body and its needs.