Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 361

દીમદષ્ટિઃ ભવાભિનદીના લક્ષણ
(૨૫) લુક લોભી દીન મત્સરી, શઠ તેમજ ભયવંત; ભવાભિનંદી અ ને, આરંભ અફળવંત. ૭૬.
અર્થ –શુદ્ર, લેભી, દીન, મત્સરવત, ભયવાળે, શઠ, અજ્ઞાની એવો ભવાભિનંદી નિષ્ફલ આરંભથી સંયુક્ત હોય છે.
વિવેચન
સંસારમાં રાચનારે-
રપએ રહેનાર ભવાભિનંદી જીવ કેવો હોય ? તેના મુખ્ય લક્ષણ અહીં સૂચવ્યા છે –
તે શુદ્ર એટલે કે કૃપણ, પામર, તુચ્છ હોય છે, કારણ કે તુચ્છ-પામર સાંસારિક વિષયને તે બહુ માનનારે હેઈ, તેના આદર્શો ને વિચારણાઓ પણ તુચ્છ, પામર, કંજૂસ
જેવા અનુદાર ને છીછરા હોય છે, એટલે તે પોતે પણ તેવો પામર, ક્ષુદ્ર-લોભી તુચ્છ, ક્ષુદ્રવૃત્તિવાળ હોય છે. તુચ્છ, ક્ષુદ્ર, ક્ષણિક સાંસારિક લાભથી
તે મલકાઈ જાય છે, હર્ષાવેશમાં આવી કાકીડાની જેમ નાચવા કૂદવા મંડી જઈ પિતાની પામરતાનું પ્રદર્શન (Vanity fair) કરે છે! અને રખેને તે ચાલ્ય જશે એમ જાણી તેને કૃપણની જેમ સાચવી રાખવા મથે છે! પણ આત્માની અનંત ગુણસંપત્તિનું તેને ભાન પણ નથી !
તે લાભારતિ–લોભી હોય છે. તે સદાય લાભમાં રતિ-પ્રીતિવાળો હોય છે, એટલે કે મને લાભ સદાય મળ્યા કરે એવો તે લેભી-લાલચુ હોય છે. પાંચ મળે તે પચીશ, પચીશ મળે તે સ, સે મળે તો હજાર, હજાર મળે તો લાખ, લાખ મળે તે કોડ, ક્રોડ મળે તે અબજ, -એમ ઉત્તરોત્તર તેને લેભનું પ્રમાણ વધતું જાય છે. “દીનતાઈ હોય ત્યારે તે પટેલાઈ ઈચ્છે છે, પટેલાઈ મળે એટલે તે શેઠાઈ ઈચ્છે છે, શેઠાઈ મળે એટલે મંત્રિતાઈ ઈચ્છે છે, મંત્રિતાઈ મળે એટલે નૃપતાઈ (રાજાપણું) ઈચછે છે, નૃપતાઈ મળે એટલે દેવતાઈ ઈચ્છે છે, દેવતાઈ મળે એટલે ઈંદ્રતાઈ ઈચ્છે છે.” એમ તેના લેભને ભ નથી. જેમ લાભ વધે તેમ લેભ વધતું જાય છે.
અને આવો લેભી-લાલચુ હોવાથી તે યાચાશીલ એટલે કે યાચના કરવાના સ્વભાવવાળે, માગણવૃત્તિવાળે ભીખારી હોય છે, કારણ કે સાંસારિક વિષયની ભૂખથી પીડાતે હેઈ, તે ભૂખ ભાંગવાને માટે-વિષય બુમુક્ષાને ટાળવાને માટે તે “નિપુણ્યક રંક' કરમાં ઘટપાત્ર લઈને
દુ:ખીએ, (એટલે કે બીજાનું ભલું દેખીને દુ:ખી થનાર), મયવાન–ભયવાન , નિત્ય ભીત, સદી ડરનાર, કા:- શઠ, માયાવી, કપટી, મg:-અજ્ઞાની, મૂર્ખ, અજામિનની ભવાભિનંદી, સંસાર બહુમાની, સંસારને બહુ માનનારો, ચાર-એવા હોય તે, નિષ્કામાતા-નિષ્ફલ આરંભથી સંગત–સંયુક્ત હોય. સર્વત્ર અતવાભિનિવેશને લીધે.

Translation AI Generated

Dīmadṛṣṭiḥ bhavābhinandanā lakṣaṇa
(25) Luka lobhī dīna matsarī, śaṭha tathā bhayavanta; bhavābhinandī a ne, ārambha abalāvanta. 76.

Meaning - The Bhavābhinandī (one who delights in worldly existence) is stingy, miserly, mean, envious, fearful, obstinate, and ignorant. He is associated with fruitless endeavors.

Elucidation -
The Bhavābhinandī, who revels in the worldly existence, what are his main characteristics? They are described here:
He is śudra, i.e., miserly, vile, and trivial, because being excessively attached to trivial worldly pleasures, his ideals and contemplations are also mean, miserly, and petty.
Being enamored by trivial, paltry, and momentary worldly gains, he gets elated and starts dancing and jumping around like a madman, displaying the vanity of his meanness! And fearing that he may lose those gains, he tries to hoard them like a miser!
But he is completely unaware of the infinite virtues of the self.
He is greedy for gains. He is always eager for profits, always wanting more - be it five, twenty-five, hundred, thousand, lakh, crore, or billions. His greed knows no bounds.
And being such a greedy person, he becomes a beggar, begging from others to satisfy his cravings for worldly objects, as he is tormented by the hunger for them. He is mean, fearful, obstinate, deceptive, ignorant, foolish, and without any security. He is the one who greatly values the worldly existence, always associated with fruitless endeavors due to his excessive attachment everywhere.