Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 291

બલાદષ્ટિઃ શુશ્રષા-બેધપ્રવાહની સરવાણી
(૨૫) અર્થ :–અને આ શુશ્રુષા બોધ જલના પ્રવાહની સરવાણી સમાન સંતોએ માનેલી છે. એના અભાવે સાંભળેલું વ્યર્થ –ફેગટ છે,–જેમ સરવાણી વિનાની ભૂમિમાં કુ ખેદ વ્યર્થ છે તેમ.
વિવેચન
સરી એ બધપ્રવાહનીજી, એ વિણ શ્રત થલ કૂપ; શ્રવણ સમીહા તે કિસીજી, શયિત સુણે જિમ ભૂપ....ધન.”—ચ૦ સન્માય, રૂ-૩
અહીં જે આવી શુશ્રષા-સાંભળવાની ઈચ્છા હોય છે, તે બેધરૂપ જલપ્રવાહની સરવાણી સમાન છે. જેમ કૂવામાં સરવાણી હોય, તો તે વાટે પાણી આવ્યા જ કરે, તેમ આવી
ઉત્કટ શ્રવણેચ્છારૂપ સરવાણ જે હોય, તે તે વાટે બેધરૂપ પાણીને શુશ્રષા-બોધ પ્રવાહ એકધારે અક્ષયપણે આવ્યા જ કરે. પણ જેમ કૂવામાં સરવાણી પ્રવાહની ન હોય, તે પાણી આવે નહિં, તેમ જે આવી શુશ્રષારૂપ અવધ્ય-અક્ષય સરવાણું સરવાણી ન હોય, તે બોધરૂપ પાણીને પ્રવાહ આવે જ નહિં, ને જ્ઞાન
રૂપી કૂ ખાલી જ રહે આમ શુશ્રુષા વિનાનું બધું શ્રવણ કર્યું તે ધૂળ થાય છે, સાંભળ્યું ન સાંભળ્યા જેવું થાય છે, એક કર્ણછિદ્રથી પેસી સેંસરું બીજેથી નીકળી જાય છે, હૃદયમાં પ્રવેશતું નથી, ફેગટ જાય છે. જેમ કેઈ એવી બરડ ભૂમિ-કે જેમાં પાણીની સરવાણી આવતી ન હોય, તે ભૂમિમાં ગમે તેટલે ઊંડે ફ ખેલ્યા કરીએ (Tapping), તે પણ પાણી આવે જ નહિં, કૃ દ ન ખોદ્યા બરાબર જ થાય, શ્રમમાત્ર જ ફળ મળે, મહેનત માથે પડે, તેમ સાચી શુશ્રુષા વિનાનું બધુંય શ્રવણ નિષ્ફળ જાય છે, બોધરૂપ ફળ આપતું નથી, એળે જાય છે. તેવા શ્રવણમાં તે વાયુના તરંગથી (Air-waves) શબ્દો કર્ણપટ પર અથડાઈ પાછા વાયુમાં–હવામાં મળી જાય છે! આને નીચેની આકૃતિ પરથી બરાબર ખ્યાલ આવશેઆકૃતિ-૮
આકૃતિ–૯
=જ્ઞાન ભરેલો
કૂવા=જ્ઞાન ખાલી
ચોમ પેચી ભૂમિક
શુભ્રષાવાળું શ્રવણ
બરડભૂમિ=
શુશ્રુષા વિનાનું શ્રવણ ઈ શુશ્રષા-સરવાણીને અભાવ તો બેધ-જલપ્રવાહને અભાવ
બોધ-જલપ્રવાહ
6 શશ્રુષારૂપ સરવાણી

Translation AI Generated

**Shushrusha: The Stream of Knowledge**

(25) **Meaning:** This Shushrusha, the desire to listen, is like a stream of knowledge. Without it, listening is futile, like digging a well in barren land without a stream.

**Commentary:**

"The stream of knowledge is like a well, without it, the land is barren. Listening is like a king, who sleeps and hears nothing." - Ch. 20, Sanmay, Ru. 3

Here, the desire to listen, Shushrusha, is like a stream of knowledge. Just as a well with a stream will always have water, so too will a strong desire to listen bring forth a continuous flow of knowledge. But just as a well without a stream will not have water, so too will a lack of Shushrusha, a lack of this desire, prevent the flow of knowledge, leaving the well of knowledge empty.

Without Shushrusha, all listening becomes dust, like hearing nothing at all. It enters one ear and exits the other, never reaching the heart. It is like digging a well in barren land, where no matter how deep you dig, no water will be found. The effort is wasted, and only fatigue remains.

In such listening, the sound waves strike the eardrum and are lost back into the air. This is illustrated in the following diagram:

**Diagram 8**

**Diagram 9**

**Knowledge-filled well = Knowledge-filled mind**

**Barren land = Lack of Shushrusha**

**Stream of knowledge = Shushrusha**

The absence of Shushrusha is like the absence of a stream of knowledge.