Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 218

(૧૫૨)
યોગદૃષ્ટિસમુચ્ચય
વગેરે ગમે તે હાય, ગમે તે મતસંપ્રદાયના હાય, ગમે તે જાતિના હાય, તે પણ અભેદભાવે સાચી અનુકંપાથી સેવા કરવા ચાગ્ય છે. આ અનુકપા દાનને જિનેશ્વર ભગવાને કદી પણ નિષેધ નથી કર્યા. દીન, દુ:ખી, રાગી આદિની સેવા-શુશ્રૂષાર્થે દાનશાલા, ઔષધાલય, ઇસ્પિતાલ વગેરેને પ્રમ'ધ કરવા, તે ઘણા જીવોને ઉપકારી થઈ પડી, અનુકંપાનેા હેતુ છે, શુભ આશયનું કારણ છે. પુષ્ટ આલમનને આશ્રી આવી દાનાદિ સેવાથી પ્રવચનની ઉન્નતિ થાય છે, અને તે કલ્યાણનું કારણ થઈ પડે છે.
આ દાનાદ્વિ કાર્ય માં પણ ઉચિતપણું જાળવવાની બહુ બહુ જરૂર છે. દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, ભાવ વગેરે ખરાખર જોઈ વિચારીને જેમ ઘટે તેમ કરવા ચગ્ય છે. દાન આપવુ તે પશુ-લે રાંકા ! લેતા જા !” એવા તુચ્છ ભાવથી, અથવા ‘ ઉપર હાથ રાખવા’ના ભાવથી દાનાદિમાં આપવું,—એ ઉચિત નથી, પણ અનુચિત છે. યથા ચેાગ્ય પાત્રને ચાગ્ય ઉચિતપણુ દાન ચાગ્ય રીતે આદરથી આપણુ, તે પાત્રને પોતાનુ દીન-લાચારપણું ન લાગે–ન વેઢાય, એશીઆળાપણુ' ન લાગે, એમ ‘જમણા હાથ આપે ને ડાબા હાથ ન જાણે’ એવી રીતે માપવુ, તે ઉચિતપણુ છે. ઇસ્પિતાલ-ઔષધાલય વગેરેમાં દીન-દુ:ખી દરદીએ પ્રત્યે અનાદર બતાવવામાં આવે, ‘આ તે મતી છે' એમ જાણી તેની ખરાખર કાળજી ન લેવામાં આવે, એ ઔચિત્ય નથી. પણ ગરીબ દરદીએ પ્રત્યે તે ખાસ હમદી બતાવી, તેની એર વિશેષ કાળજી લેવી, નિ:સ્વાર્થ સેવા બજાવવી, એ ખરૂં ચિતપણુ છે. આવું ઉચિતપણું જાળવવુ' એ દાતા સગૃહસ્થની ફરજ છે, અને તે જળવાશે તા જ સાચા સેવાધમ મજાવી શકાશે. તેમાં પણ ચેાગ્ય દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-ભાવમાં ચેાગ્યકાળે કરેલી થેાડી દાનાદિ સેવા પણુ, જેટલી લાભકારી થાય છે, જેટલી ઉગી નીકળે છે, તેટલી અકાળે કરેલી ઘણી સેવા પણ થતી નથી. વરસાદમાં એક દાણાની પણ અનેક ગણી વૃદ્ધિ થાય છે, વરસાદ વગર કરોડો દાણા નકામા જાય છે. X માટે સેવાધર્માંમાં પણ યેાગ્ય અવસર જાળવવો, એ ઉચિત છે. આ બધા સ્થૂળ દૃષ્ટાંત છે. આમ સત્ર યથાયેાગ્યપણે જેમ ઘટે તેમ સેવાધમ આદરવા, યથાશક્તિ જનતાની સેવા કરવી, એ પણ ચરમાવત્ત તુ' ચિહ્ન છે.
- ટ્વીન કહ્યા વિણુ દાનથી, દાતાની વાધે મામ;
“ જલ દીએ ચાતક ખીજવી રે, મેઘ હુવો તિણે શ્યામ....ચંદ્રપ્રભ.” શ્રી યશાવિજયજી
આમ અત્રે ત્રણ મુખ્ય લક્ષણ કહ્યા,-દુઃખીઆની દયા, ગુણી પ્રત્યે અદ્વેષ, સવની અભેદ્યપણે ઉચિત સેવા. આ લક્ષણ જેનામાં વત્તે” છે, તે ચરમ આવત્તમાં વર્તે છે, તેને
" कालेऽल्पमपि लाभाय नाकाले कर्म बह्यपि ।
વૃૌ વૃદ્ધિ: જળસ્યાવિળયેટિવુંથાયથા ।। :”—શ્રી યશાવિજયકૃત દ્વા॰ દ્વા
" धर्माङ्गख्यापनार्थं च दानस्यापि महामतिः ।
બચોવિયોગેન મયંચવાનું વ્યા ।। ′′—શ્રી હરિભદ્રસૂરિષ્કૃત અષ્ટક,

Translation AI Generated

(152)
Yoga-drishti-samuccaya

Whoever they may be, whatever their sect, whatever their caste, they should be served with impartial true compassion. The Jineshwar Bhagwan has never prohibited this compassion-based giving. To establish charitable kitchens, dispensaries, hospitals, etc., for the service and care of the poor, the suffering, the passionate, etc., is beneficial to many beings, it is the purpose of compassion, it is the cause of good intentions. By relying on the strong world, this service of giving, etc., elevates the preaching, and it becomes the cause of welfare.

In this work of giving, etc., it is very important to maintain propriety. One should consider the substance, the field, the time, the feeling, etc., and act accordingly. To give with a trivial feeling like "Take it, animal, take it!" or with the feeling of "keeping one's hand above," is not proper, but improper. To give to a deserving recipient with the proper feeling, in the proper way, with respect, so that the recipient does not feel their own poverty, helplessness, or dependence, so that they do not feel burdened, so that they do not feel like they are being given alms, but rather like "the right hand gives and the left hand does not know," is proper. To show disrespect to the poor and suffering patients in hospitals and dispensaries, to know that "they are just mortals" and not take proper care of them, is not proper. But to show special kindness to the poor patient, to take special care of them, to perform selfless service, is true propriety. Maintaining this propriety is the duty of the donor householder, and only then can true service be performed. Even in this, a little service of giving, etc., done at the right time, in the right substance, field, and feeling, is more beneficial and fruitful than a lot of service done at the wrong time. In the rain, even one seed grows many times, but without rain, millions of seeds go to waste. Therefore, in the service of dharma, it is proper to maintain the right opportunity. These are all gross examples. Thus, to serve dharma according to one's ability, as needed, to serve the people to the best of one's ability, is also a sign of the highest state.

- "Without saying anything, giving, increases the giver's wealth;
"Giving water to the thirsty chatak, makes the cloud dark..." - Shri Yashavijayaji

Thus, here three main characteristics are mentioned: compassion for the suffering, non-hatred towards the virtuous, and impartial proper service to all. Whoever possesses these characteristics, acts in the highest state, and for them:

"Even a little gain in time is better than a lot of work out of time.
The growth of a seed in water is like that." - Shri Yashavijayakrut Dva. Dva

"For the sake of explaining the limbs of dharma, even giving is considered great wisdom.
Without giving, one becomes like a dry tree." - Shri Haribhadrasuri's Ashtak.