Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 150

(84) ગદષ્ટિસમુચ્ચય આયાસરૂપ અને મનને ચંચલતાકારણરૂપ હાઈ કલેશરૂપ થાય છે, માટે આ બાહ્ય પ્રાણાયામ અત્રે વિવક્ષિત નથી. અત્રે તે આધ્યાત્મિક-ભાવ પ્રાણાયામ જ પ્રસ્તુત છે-કે જેમાં બાહ્ય ભાવ-પરવસ્તુ ભણી જતા ભાવને રેચ દેવામાં આવે છે, જુલાબ દેવાય છે, હાર કઢાય છે તેવી રેચકક્રિયા હોય છે, જેમાં અંતભાવ પૂરાય છે-અંતરાત્મભાવ ભરાય છે, તે–રૂપ પૂરક ક્રિયા અને તે અંતરાત્મભાવની સ્થિરતારૂપ કુંભક ક્રિયા હોય છે. આ આત્મસ્વભાવરૂપ ભાવપ્રાણાયામ જ અત્રે અધ્યાત્મરૂપ યોગમાર્ગમાં ઈષ્ટ છે. “બાહ્ય ભાવ રેચક ઈહાંજી, પૂરક અંતર ભાવ; કુંભક થિરતા ગુણે કરીછ, પ્રાણાયામ સ્વભાવ... મનમોહન જિનજી ! મીઠી તાહરી વાણ” શ્રી ગઢ દ. સઝાય 5. પ્રત્યાહાર–વિષયવિકારોમાંથી ઇદ્રિને પાછી ખેંચવી તે પ્રત્યાહાર, પંચ વિષયના વિકારોમાં ઇન્દ્રિયોને ન જોડવી તે પ્રત્યાહાર. વિષયવિકારે ન ઇન્દ્રિય જોડે, તે ઈહાં પ્રત્યાહારેજી, ”-શ્રી યોગ સઝાય 6. ધારણા–“રેરાયશ્ચિત્ત ધાણા " (પા. ચે.) ચિત્તને દેશબંધ તે ધારણું. ચિત્તને અમુક તત્વચિંતનાદિ મર્યાદિત સ્થળે ધારી રાખવું–બાંધી રાખવું, રોકી રાખવું તે ધારણા. 7. ધ્યાન-તત્ર પ્રચૈજતાના ધ્યાન " તેમાં પ્રત્યયની એકતાનતા તે ધ્યાન. એકાગ્ર ચિત્તવૃત્તિનો નિષેધ કરે તે ધ્યાન. તત્વસ્વરૂપને એકાગ્રપણે ધ્યાવવું તે ધ્યાન. 8. સમાધિ-આત્મતત્વરૂપ જ થઈ જવું, તત્વને પામવું, તત્વમાં લીન થઈ જવું તે સમાધિ. જ્યાં ધ્યાતા, ધ્યાન ને ધ્યેયને ભેદ રહે નહિ, ત્રણેય એકરૂપ થઈ જાય, તે સમાધિ. ધ્યાતા ધ્યાન ધ્યેય ગુણ એકે, ભેદ છેદ કરશું હવે ટેકે...”—શ્રી યશોવિજયજી - આઠ આશય દેષ :આઠ દષથી યુક્ત આશયને-ચિત્તને દુષ્ટ અધ્યવસાયને જ્યારે છોડી દીએ, ત્યારે અનુક્રમે તે તે દૃષ્ટિની પ્રાપ્તિ હેય છે. પહેલે દેષ છેડતાં, પહેલી મિત્રા દૃષ્ટિ હોય છે, ઈત્યાદિ. મતિમાન આત્માથી જીવે જેમ બને તેમ સર્વ પ્રયાસથી તે તે દોષ દૂર કરવા આવશ્યક છે, કારણ કે ગની સિદ્ધિમાં મનના જયની જરૂર છે, ને મજયમાં આ આઠ દોષ નડે છે. તે દેષ ટળે તે ગુણ પ્રગટે. તેનું સંક્ષેપ સ્વરૂપ આ પ્રમાણેઃ 1. ખેદ થાકી જવું તે શુભ સન્માર્ગે પ્રવર્તતાં થાકવું તે. તે દેષ દૂર થતાં મિત્રા દષ્ટિ હોય છે.

Translation AI Generated

(84) The accumulation of bodily perception is laborious and causes the mind to be fickle, hence it is a high form of affliction. Therefore, this external pranayama is not intended here. Here, the spiritual-feeling pranayama is presented - in which the feeling that goes towards external objects is expelled, purged, and defeated, which is the expelling action. In this, the internal feeling is filled - the feeling of the inner self is filled, which is the filling action, and that stable state of the inner self is the kumbhaka action. This feeling pranayama, which is the nature of the self, is desired in the spiritual path of yoga. "External feeling expelling here, filling internal feeling; kumbhaka stability by virtue, pranayama nature... Manmohan Jinji! Sweet is your word." - Shri Gadh D. Sajay 5. Pratyahara - withdrawing the senses from the objects of the senses is pratyahara. Not connecting the senses to the five objects of the senses is pratyahara. "The senses do not connect with the objects of the senses, that is pratyahara." - Shri Yoga Sajay 6. Dharana - "Rerayashchitt Dhana" (Pa. Che.) Holding the mind to a place is dharana. Holding the mind to a limited place, such as the contemplation of a certain element, is dharana. 7. Dhyana - "Tatra Prachaijatana Dhyana" In it, the unity of perception is dhyana. Dhyana is the cessation of the fluctuating thoughts of the mind. To contemplate the nature of the self with one-pointedness is dhyana. 8. Samadhi - To become the nature of the self, to attain the truth, to be absorbed in the truth is samadhi. Where there is no difference between the meditator, the meditation, and the object of meditation, all three become one, that is samadhi. "The meditator, meditation, and object of meditation are one, we will now cut the difference..." - Shri Yashovijayji - Eight Ashya Desha: When the mind, which is afflicted with the eight afflictions, abandons the evil intentions, then the corresponding vision is attained. When the first affliction is abandoned, the first vision of friendship is attained, and so on. It is essential for the soul, which is full of intellect, to remove these afflictions with all its efforts, because victory of the mind is necessary for the attainment of liberation, and these eight afflictions hinder that victory. When these afflictions are removed, the virtues manifest. Its concise form is as follows: 1. To become tired, to become tired while progressing on the auspicious path. When this affliction is removed, the vision of friendship is attained.