SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 102
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ नृत्याध्यायः राक्षस के अभिनय में मुकुल हस्त को अधोमुख करके उस की उँगलियों को कम्पित कर देना चाहिए। यदि किसी वस्तु को ऊपर फेंकने तथा जल-कणों का भाव प्रदर्शित करना हो तो उसकी ऊर्ध्वमुख सटी हुई उँगलियों को खोल देना चाहिए । असौ च सत्वरे दाने विकाश्य प्रकृतिं गतः । मुहुर्मुहुरथ क्षिप्तमुक्ताङ्गुलिरसौ द्रव्य गणनायां प्रकीर्तितः ॥ १८८ ॥ पार्श्वत्पार्श्वोत्तरावधि । शीघ्रता और दान के अभिनय में मुकुल हस्त को विकसित कर (पुनः) यथापूर्व कर देना चाहिए । यदि द्रव्यों की गणना का भाव-प्रदर्शन करना हो तो उसकी उँगलियों को खोलकर उसे एक बगल से दूसरी बगल में करना चाहिए । उच्छ्वासे च्युतसन्दंशो मुखक्षेत्रगतो भवेत् ॥१८६॥ उच्छ्वास (ऊर्ध्वं स्वास) लेने के आशय में उसे सैंड़सी की तरह खोल कर मुख के पास रखना चाहिए। पञ्चसंख्यादिनिर्देशे तथाच्छुरितकेऽप्यसौ । यत्कुचादौ कामिनीनां सशब्दं नखलेखनम् । श्रङ्गुलीपञ्च केन स्यात्तदाच्छुरितकं विदुः ॥ १६० ॥ पाँच की संख्या आदि बताने तथा नख-क्षत के अभिनय में मुकुल हस्त का प्रयोग करना चाहिए। कामिनियों के कुच आदि पर पाँचों उँगलियों के प्रहार से शब्द के साथ जो नख-क्षत किया जाता है उसी को आच्छुरितक कहते हैं । २२. पद्मकोश हस्त और उसका विनियोग श्रङ्गुष्ठसहिताङ्गुल्यो 194 ९२ 195 196 विरलाश्चापवत्तताः । ऊर्ध्वा यस्मिन्नलग्नाग्राः स करः पद्मकोशकः ॥१६१॥ यदि अंगुष्ठ सहित पांचों उँगलियाँ अलग-अलग रहकर धनुष की तरह मुड़कर ऊर्ध्वमुख हों और उनके अग्रभाग एक-दूसरे को स्पर्श न करते हों, तो उस मुद्रा को पद्मकोश हस्त कहते हैं | सौ देवार्चने स्त्रीणां कुचयोस्तद्ग्रहेऽपि च । कबरीग्रहणे स्त्रीणां पुष्पाणां च ग्रहे तथा ॥ १६२ ॥ 197 198
SR No.034223
Book TitleNrutyadhyaya
Original Sutra AuthorN/A
AuthorAshokmalla
PublisherSamvartika Prakashan
Publication Year1969
Total Pages514
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size12 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy