________________
॥ अथ नयपरिछेदः ॥ प्रमाणान्युक्तानि, श्रम नया नच्यन्ते । प्रमाणपरिजिन्नस्यानन्तधर्मात्मकस्य वस्तुन एकदेशग्राहिणस्तदितरांशाप्रतिक्षेपिपोऽध्यवसायविशेषा नयाः। प्रमाणैकदेशत्वाच्चैषां ततो नेदः । यथा हि समुकदेशो न समुनो नाप्यसमुजस्तथा नया अपि न प्रमाणं न वाऽप्रमाणमिति । ते च विधा। व्यार्थिकपर्यायार्थिकजेदात् । तत्र प्राधान्येन अव्यमात्रग्राही व्यार्थिकः, प्राधान्येन पर्यायमात्रग्राही पर्यायार्थिकः । तत्र च्यार्थिकस्त्रिधा नैगमसंग्रहव्यवहारत्नेदात् । पर्यायार्थिकश्चतुर्धा - जुसूत्रशब्दसमनिरूद्वैवंनूतन्जेदात् । जुसूत्रो अव्यार्थिकस्यैव जेद इति तु जिननगणिक्षमाश्रमणाः। तत्र सामान्यविशेपाद्यनेकधर्मोपनयनपरोऽध्यवसायो नैगमः, यथा पर्याययोर्मव्ययोः पर्यायव्ययोश्च मुख्यामुख्यरूपतया विवक्षणपरः, तत्र सच्चैतन्यमात्मनीति पर्याययोर्मुख्यामुख्यतया विवक्षणं, अत्र चैतन्याख्यस्य व्यञ्जनपर्यायस्य विशेष्यत्वेन मुख्यत्वात्, सत्त्वाल्यस्य तु विशेषणत्वेनामुख्यत्वात् , प्रवृत्तिनिवृत्तिनिबन्धनार्थक्रियाकारित्वोपलदितो व्यञ्जनपर्यायः, नूतनविष्यत्त्वसंस्पर्शरहितं वर्तमानकाखावछिन्नं वस्तुस्वरूपं चार्थपर्यायः, वस्तु पर्यायवद्रव्यमिति अव्ययोर्मुख्यामुख्यतया विवक्षणं, पर्यायवद्रव्याख्यस्य धर्मिणो विशेष्यत्वेन प्राधान्यात् , वस्त्वाख्यस्य विशेषणत्वेन गौणत्वात् । क्षणमेक सुखी विषयासक्तजीव इति पर्यायव्ययोर्मुख्यामुख्यतया विवक्षणं, अत्र विषयासक्तजीवाख्यस्य धर्मिणो विशेष्यत्वेन मुख्यत्वात्, सुखखक्षणस्य तु धर्मस्य तविशेषणत्वेनामुख्यत्वात् । न चैवं अन्यपर्यायोजयावगाहित्वेन नैगमस्य प्रामाण्यप्रसंगः, प्राधान्येन तउन्नयावगाहिन एव ज्ञानस्य प्रमाणत्वात् । सामान्यमात्रग्राही परामर्शः संग्रहः, सफेधा, परोऽपरश्च । तत्राशेषविशेषेष्वौदासीन्यं
