________________
नयो
॥ १११ ॥
धयो ज्ञानविध्यं गत्वं यदाश्रिताः । शाश्वताशाश्वतार्थासु विनेदेन व्यवस्थिताः ॥ १०५ ॥ एतेन व्यवहारेऽपि स्थापनानाग्रहो हतः । तत्रार्धजरतीयं किं नाम्नापि व्यवहर्तरि ॥ १०६ ॥ जुसूत्रेऽपि ये प्रव्यनिक्षेपं प्रवदन्ति न । व्याख्येया तैः कथं तत्र प्रव्यावश्यकसूत्रगीः ॥ १०७ ॥ तस्माद्यश्रोक्त निक्षेपविजागो जाष्यसंमतः । इतीयं मुदुरालोच्या निक्षेपनययोजना ॥ १०८ ॥ जातं प्रव्यास्तिकानुयाद्दर्शनं ब्रह्मवादिनाम् । तत्रैके शब्दसन्मात्रं चित्सन्मात्रं परे जगुः ॥ १०९ ॥ अशु याघ्यवहाराख्यात्ततोऽभूत् सांख्यदर्शनम् । चेतनाचेतनऽव्यानन्तपयायदशकम् ॥ ११० ॥ यद्यप्येतन्मतेऽप्यात्मा निर्लेपो निर्गुणो विदुः । अध्यासाद्व्यवहारश्च ब्रह्मवादेऽपि संमतः ॥ १११ ॥ प्रत्युतात्मनि कर्तृत्वं सांख्यानां प्रातिनासिकम् । | वेदान्तिनां त्वनिर्वाच्यं मतं तद्व्यावहारिकम् ॥ ११३ ॥ अनुत्पन्नत्वपश्च निर्युक्तौ नैगमे श्रुतः । नेति वेदान्तिसांख्योक्त्योः | संग्रहव्यवहारता ॥ ११३ ॥ तथाप्युपनिषदृष्टिः सृष्टिवादात्मिका परा । तस्यां स्वप्नोपमे विश्वे व्यवहारसवोऽपि न ॥११४॥ सांख्यशास्त्रे च तन्नात्मव्यवस्था व्यवहारकृत् । इत्येतावत्पुरस्कृत्य विवेकः संमतावयम् ॥ ११५ ॥ हेतुर्मतस्य कस्यापि शुद्धोऽ शुद्धो न नैगमः । अन्तर्भावो यतस्तस्य संग्रहव्यवहारयोः ॥ ११६ ॥ घायां नयान्यामुन्नीतमपि शास्त्रं कणाशिना । ॥ १०५ ॥ एतेन युक्तिकदबंकेन संग्रहे स्थापनाव्यवस्थापनेन व्यवहारेऽपि स्थापनाया अनामहोऽस्वीकारो हतो निरस्तः केषांचिदाचार्याणां यतस्तत्र व्यवहारे नानापि नामनिक्षेपेणापि व्यवहर्तरि व्यवहारमभ्युपगच्छति, किमिदमर्धजरतीयं यदुपनया ( यदुपमया ) न व्यवहार इति न हीन्द्रप्रतिमायां नेन्द्रव्यवहारो भवति ॥ १०६ ॥ ऋजुसूत्रेपि ये द्रव्यनिक्षेपं न स्वीकुर्वते तान् दूषयति--अनुपयोगं द्रव्यमिति, तत्र तैर्द्रव्यावश्यकगीः कथं व्याख्येया ॥ १०७ ॥१०८॥ एके ब्रह्मवादिनः शब्दसन्मात्रमि |च्छन्ति अन्ये चित्सन्मात्रमिच्छन्ति ॥ १०९ ॥ व्यवहाराख्यादशुद्धात् ततो द्रव्यार्थिकनयात् सांख्यदर्शनमभूत् कीदृशं तत् ? चेतनश्चाचेतनद्रव्यंचानन्तपर्यायायाविर्भा वतिरोभावात्मकास्तेषां दर्शकं प्रतिपादकमिति ॥ ११० ॥ एतन्मते सांख्यमते आत्मा कर्तृत्वादिलेपरहितो गुणस्पर्शचन्यः ॥ १११ ॥ ११२ ॥ ११३ ॥ तथाप्युपनिष|| द्वेदान्तदर्शनप्रवृत्तिः ॥ ११४ ॥ तात्पर्यविषयीकृत्य अयम् ॥ ११५ ॥ ११६ ॥ द्वाभ्यां सामान्यविशेषप्राहिभ्यां संग्रहव्यवहाराभ्यां नयाभ्याम् ॥ ११७ ॥
पदेशः
॥ १११ ॥
