________________
| समनिरूढे त्ति " सूत्रम् । सत्स्वर्थेष्वसंक्रमः समनिरूढ इति तत्त्वार्थभाष्यम् । तत्त्वं च यद्यपि न संज्ञाजेदेनार्थभेदान्युपगन्तृत्वम्, घटपटादिसंज्ञाभेदेन नैगमादिनिरप्यर्थभेदान्युपगमात्, तथापि संज्ञाजेद नियतार्थनेदान्युपगन्तृत्वं तत् । | एवंभूतान्यत्व विशेषणाच्च न तत्रातिव्याप्तिः । श्रयं खस्वस्याभिमानः, यहुत यदि शब्दो सिंगादिभेदेनार्थनेदं प्रतिपद्यते तर्हि संज्ञाजेदेनापि किमित्यर्थजेदं न स्वीकुरुते, अनुशासनबला घटकुटादिशब्दानामेकत्र संकेतग्रहादिति चेदृजुसूत्रेणैव तेनान्यथागृहीतोऽपि संकेतो विशेषपर्यालोचनया किमिति न परित्यज्यते । श्रथ येन रूपेण यत्पदार्थबोधस्तेनैव रूपेण तत्पदशक्तिः, जवति च घटपदादिव कुटपदादपि घटत्वेनैवार्थबोध: इति घटकुटपदयोः पर्यायत्वमेव युक्तमिति चेन्न, |घटन कुटना दिविभिन्न क्रियापुरस्कारेणैव घटकुटादिपदेभ्योऽर्थबोधात् । तेषामर्थभेद नियमादसमानाधिकरणपदत्वापेक्षया लाघवात् भिन्नपदत्वावच्छेदेनैव निन्नार्थत्वकट्पनात् पर्यायपदाप्रसिद्धेः । व्युत्पत्त्यर्थबोधं विनापि दृश्यते पदार्थबोधादिति चेन्न, अन्यत्र विपरीतव्युत्पन्नात्तदसिद्धेः । हन्तैवं पारिभाषिकशब्दस्यानर्थकत्वमापन्नमिति चेदापन्नमेव किं हन्तेति पूत्कारेण । तमुक्तं तत्र " पारिभाषिकी नार्थतत्त्वं ब्रवीतीति ” । अथार्थबोधकत्वमात्रे यदि पदत्वनावस्तदा यहलाशब्दसंकेतादपि | तदनिव्यक्तेः किं वैषम्यमिति चेन्न, पदानां व्युपत्तिनिमित्तोपकारेणैवार्थबोधकत्वस्वानाव्यात्, यदृच्छासंकेतोपप्सवादस्वजावजूतस्यैव धर्मस्य ग्रहेण वैषम्यात् । श्रथ नानार्थकपदेऽर्थसंक्रमवदर्थेऽपि पदसंक्रमः किं न स्यादिति चेन्न, अर्थस्येव पद| स्यापि क्रियोपरागेण नेदार्थासंक्रमस्वीकारात्, । हरीत्यादौ च पदसारूप्येणैवैकशेषः, न त्वर्थसारूप्येणेति दिक् । श्रस्याप्युपदर्शिततत्त्वो जावनिक्षेप एवानिमतः । व्यंजनार्थविशेषान्वेषणपरोऽध्यवसाय विशेष एवंभूतः । " वंजण अत्थ तनए
