________________
वाच्यत्वं घटस्य स्वपर्यायावचिन्नत्वोपरागेणापि नास्तीति तदवच्छेदेनाप्यवाच्यतापत्तिः, वस्तुतः स्वपर्यायावचिन्नस्यैकपदवाच्य-|| त्वेनाव्यक्तत्वालावे वस्तुतः कथंचिकुजयपर्यायावचिन्नस्याप्येकपदवाच्यत्वेन तथात्वापत्तेः, अन्यथा परपर्यायावविन्नस्याव्य-1 क्तत्वापत्तेः । विधेयांश एकपदजन्यस्वपरपर्यायोजयावचिन्नप्रकारकशाब्दबोधाविषयकत्वमेवावक्तव्यत्वमिति न दोष इति चेन्न, उजयपदजन्यस्याप्येकपदजन्यत्वाव्यभिचारात् । कुंजनञ्पदान्यामकुंनत्वबोधके वितीयनंगे पर्यायावच्छेदेनाप्यव्यक्तत्वोलेखापत्तेः । प्रकृतेऽप्येकेन तलयादिसांकेतिकपदेन बोधसंजवाद्वाधाच्च । श्रथ स्वपरपर्यायोजयावचिन्नेकविधेयताकशाब्दबोधाविषयत्वमेवावक्तव्यत्वम् । दितीयनंगे च कुंजनपदान्यामपि तात्पर्यवशादेकविधेयकबोधस्यैवोद्देश्यत्वान्नातिप्रसंगः, उज्जयादिपदाच्च बुधिस्थशक्ताउन्नयविधेयकबोधस्यैवोद्देशान्न बाध इति चेन्न, अप्रसिद्धेः। विकल्पबलात्कथंचिप्रसिधावप्यनापेक्षिकत्वेन तत्र स्यात्पदप्रयोगानुपपत्तेः । तथा चापेक्षिक विशेष विश्रान्तवक्तव्यत्वप्रतिपक्षावक्तव्यत्वासिौ वक्तव्यत्वविषयस्याष्टमनंगस्यापत्तेः । श्रवक्तव्यत्वप्रतिपक्षस्य विशेषविश्रान्तत्वादेव नाष्टमनंगापत्तिरिति हि संप्रदाय इति चेन्न, प्रकृतिविधिनिषेधसंसर्गावछिन्नैकविधेयताकशाब्दबोधाविषयत्वरूपस्यावक्तव्यत्वस्य स्वपरपर्यायोजयावचेदेन तृतीयनगोपस्थित्या दोषालावादवचिन्नान्तोपादानादवक्तव्यत्वायैकविधेयतामादाय न बाध इति दिक् ॥३॥ एकस्मिन् देशे स्वपर्यायसत्त्वेनापरसिंश्च परपर्यायासत्त्वेन विवहितो घटोऽघटश्च नण्यते । एकस्मिन् धर्मिणि देशलेदेन जिन्नतया विवक्षिते एकवाक्यालयबोधतात्पर्येण तथा बोधात् ॥॥ एकस्मिन् देशे स्वपर्यायैः सत्त्वेनार्पितोऽन्यत्र तु देशे स्वपरोजयपर्यायैःसत्त्वासत्त्वान्यामर्पितोऽकुंजोऽवक्तव्यश्च जण्यते । देशलेदेनैकत्र सत्त्वावक्तव्यत्योजयबोधनतात्पर्यैकवाक्येण तथा वोधात् ॥ ५॥
