________________
રીતે થઈ જાય છે.
સ્થાને એક પ્રહર (ત્રણ કલાક) ન બેસવું. નમ્મોથણ વખતની મુદ્રા અને આસનને કારણે થતી શારીરિક સમયના સાંપ્રત પ્રવાહમાં પર્યાવરણ અસંતુલન અને ગ્લોબલ ક્રિયાઓ બ્રહ્મચર્ય પાલનમાં સહાયક બને છે.
વોર્મિંગ-વૈશ્વિક તાપમાન વિશ્વ માટે એક સમસ્યા બની ગઈ છે. દંડાપતિક આસન, ઉત્તાશયન આસન, અવમશયત આસન, જૈન આગમોમાં પર્યાવરણ અંગે સીધા ઉલ્લેખો જોવા મળતા ગંદોલ્કિા આસન ધ્યાન અને નિર્જરામાં સહાયક છે. સાથે સાથે નથી, પરંતુ આગમમાં જે જૈન જીવનશૈલીનું નિરૂપણ થયું છે અને અંતઃસ્ત્રાવથી ગ્રંથિના સંતુલન અને રૂધિરાભિષરણ માટે પણ જૈન ધર્મનાં પાયાના અહિંસા, અપરિગ્રહ અને સંયમ માટે જે નિયમોનું ઉપકારી છે.
નિર્દેશન કરવામાં આવ્યું છે તે પર્યાવરણ સંતુલન પોષક છે. કંદમૂળમાં અનંતા જીવ છે તે વર્તમાન વૈજ્ઞાનિકોએ શોધ્યું છે, જૈન ધર્મ પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને વનસ્પતિમાં જીવ છે પરંતુ જૈન આગમોમાં હજારો વર્ષ પહેલાં એ જણાવાયું છે કે કંદમૂળમાં તેમ સ્વીકાર્યું છે, તેનો વેડફાટ ન કરવા જણાવ્યું છે. તત્ત્વાર્થ સૂત્રમાં અનંત જીવો હોવાથી તે અભક્ષ્ય છે.
કહ્યું છે કે પરસ્પરોપગ્ર ગીવાનામ્ ! આ સૂત્ર દર્શાવે છે કે જીવોને જીવન જૈન ધર્મ પ્રમાણે કોઈ પણ જીવનો જન્મ ત્રણમાંથી એક પ્રકારે જીવવા માટે એકબીજાના આલંબનની જરૂર પડે છે. આ સૂત્ર થાય છે. (૧) સંમુર્ણિમ જન્મ: નર-માદાના સંબંધ વિના જ પર્યાવરણની રક્ષા માટે અતિઉપયોગી છે. ‘ઇરિયાવહી સૂત્ર' જીવ ઉત્પત્તિસ્થાનમાં જીવોની ઉત્પત્તિ થાય છે, જે વિજ્ઞાનીઓએ છેક ઈ.સ.ની વિરાધનાનું સૂત્ર છે, એટલે કે એમાં જાણતા- અજાણતા કોઈ જીવને ૧૮મી સદી અને ૧૯મી સદીમાં શોધ્યું અને બતાવ્યું કે નર-માદાના પીડા ઉપજાવી હોય તો એની માફી માગવામાં આવે છે. સંબંધ વિના પણ જીવો ઉત્પન્ન થઈ શકે છે, વંશવૃદ્ધિ થઈ શકે છે તેને વધુ પડતો ભોગ-ઉપભોગ અને અસંયમ વિશ્વની કુદરતી અજાતીય પ્રજનન કહે છે. પરંતુ પ્રજનનનો અર્થ સજીવ પદાર્થમાંથી સંપત્તિનો દુર્વ્યય કરે છે માટે જ જૈન ધર્મ ઉપભોગથી ઉપયોગની સંસ્કૃતિ સજીવ પદાર્થનું ઉત્પન્ન થવું તે છે. જ્યારે જૈન ધર્મ પ્રમાણે તો ફક્ત તરફ વળવા જણાવે છે. જીવોની, કર્મ ફિલોસોફીના આધારે ઉત્પત્તિ જ થાય છે અને પ્રજનન બેફામ ભોગ-ઉપભોગ વિશ્વમાં વધારાનો કચરો ઠાલવે છે તેથી એ પછીનું પગથિયું છે. (૨) ગર્ભ જ જન્મ: આમાં સ્ત્રી-પુરુષ (નર- વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ એ સમગ્ર વિશ્વ માટે પીડાદાયક બન્યું છે. જૈન ધર્મમાં, માદા)ના સંયોગ પછી ઉત્પત્તિસ્થાનમાં શુક્ર (વીર્ય) અને શોણિત પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિ રૂપ અષ્ટ પ્રવચનમાતાને દર્શાવવામાં (લોહી)ના પુદ્ગલોમાંથી જીવ ઉત્પન્ન થાય છે, પછી જુદા જુદા આવી છે. તેમાં “પારિષ્ઠવિનિકા સમિતિ' આજના સંદર્ભે નોંધપાત્ર પ્રાણીઓના શરીરમાં જુદા જુદા સમય સુધીનો તેઓનો વિકાસ થાય છે, જે વધારાની વસ્તુ-કચરાનો નિકાલ એટલે કઈ રીતે પરઠવું તે છે અને યોનિ મારફતે જન્મ થાય છે જેને વિજ્ઞાની જાતીય પ્રજનન કહે સમજાવે છે. છે. (૩) ઉપપાત જન્મ: આવો જન્મ ફક્ત દેવો અને નારકીમાં જ આજે માનવ પ્રકૃતિથી બહુ દૂર થઈ ગયો છે તેથી તે પ્રકૃતિના થાય છે.
સંદેશા ઝીલી શકતો નથી. થોડા વખત પહેલાં આવેલા વિનાશકારી વૈજ્ઞાનિકોએ જે ૧૮-૧૯મી સદીમાં શોધ્યું તે વાત હજારો વર્ષ સુનામીના મોજાની ઉત્પત્તિસ્થાનના ધરતીના ધબકારનો સંદેશ પહેલાં જૈનશાસ્ત્રોમાં અંકિત છે. સમુદ્ઘિમ જન્મ એટલે માતા-પિતા થાઈલેન્ડના હાથીઓને ક્યા ઇલેક્ટ્રિક ઉપકરણ દ્વારા સંભળાયો હશે? (નર-માદા)ના સંયોગ વગર જીવોનું ઉત્પન્ન થવું તે સંમુર્છાિમ જન્મ પ્રકૃતિના સંદેશા ઝીલવા પ્રકૃતિએ જીવનની સાથે શરીરમાં ચેતના કે એકેન્દ્રિય (પાંચ સ્થાવર) જીવો તથા હાલમાં ચાલતાં એટલે કે બે ઇન્દ્રિય, પ્રકૃતિના તાર જોડ્યા છે. ફોટો રિસેપ્નીશ ગ્રંથિઓ માનવમાં નિર્બળ તે ઇન્દ્રિય,ચઉન્દ્રિય અને મનુષ્યોમાં પણ થાય છે.
થતી જાય છે. ઉપાશ્રયની કોઈ એક નાનકડી ઓ રડીના એકાંતમાં, બ્રહ્મચર્યપાલન માટે જૈન ધર્મમાં નિયમ બતાવેલ છે કે સાધુએ હિમાલયની કોઈ ગુફામાં કે પર્વતની ટોચે એકાંતમાં સાધના કરતા સ્ત્રી, નપુસંક અને તિર્યંચ (પશુ) રહિત વસ્તી અર્થાત ઉપાશ્રયમાં સંતોએ ન તો સંદર્ભ માટે લાયબ્રેરી કે ગ્રંથાલયો ફંફોળ્યાં હતાં કે ન વિગેરે સ્થાનોમાં રહેવાનું છે. આ નિયમ ખૂબ જ અગત્યનો તેમ જ તો પ્રયોગશાળામાં પ્રયોગો કર્યા હતા. છતાંય સૃષ્ટિના કેટલાંય રહસ્યોનું વૈજ્ઞાનિક રહસ્યથી ભરપૂર છે.
ઉદ્ઘાટન કર્યું છે. જે ઊંડાણમાં અભ્યાસ કરીએ તો વિશ્વની કોઈપણ દરેક જીવમાં સૂક્ષ્મ પ્રમાણમાં વીજશક્તિ (ઇલેક્ટ્રિસિટી) રહેલી સમસ્યાનું સમાધાન આગમગ્રંથોમાંથી મળી રહે. જ્ઞાનનાં આવરણો છે. દા.ત. સમુદ્રમાં ઇલેક્ટ્રિકઈલ નામની માછલી હોય છે અને તે સારા દૂર કરનાર જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો નાશ કરી અંતર્ચેતનામાં જ પ્રકૃતિનાં પ્રમાણમાં વીજપ્રવાહ પેદા કરે છે. જ્યાં વીજશક્તિ હોય છે ત્યાં રહસ્યો ઉઘાડ્યાં છે. ભગવાન મહાવીરે આપેલા જ્ઞાનનો આજ વિશ્વના ચુંબકિયશક્તિ પણ હોય જ. આમ આપણા સૌમાં જેવિક વીજ પ્રખ્યાત વૈજ્ઞાનિકો પણ આદર કરે છે. આઈન્સ્ટાઈન જેવા વૈજ્ઞાનિક ચુંબકિયશક્તિ છે, તેથી દરેક જીવને પોતાનું જૈવિક વીજ ચુંબકિય ક્ષેત્ર એટલે જ કહે છે કે, “જો મારો પુનર્જન્મ હોય તો હું ભારતમાં સંત પણ હોય છે. આ હકીકત પશ્ચિમના વિજ્ઞાનીઓએ સાબિત કરી છે બની આત્મતત્ત્વનું સંશોધન કરીશ.' અને ચુંબકનો એક સામાન્ય નિયમ છે કે તેમાં સમાન ધ્રુવો વચ્ચે જૈન આગમોમાં પાંચ ભરત, પાંચ ઈરવત અને પાંચ મહાવિદેહ અપાકર્ષણ થાય છે તથા અસમાન ધ્રુવો વચ્ચે આકર્ષણ થાય છે; પરંતુ એમ ૧૫ ક્રમે ભૂમિના વર્ણનો મળે છે. જો તે એકબીજાના ચુંબકિય ક્ષેત્રમાં હોય તો.
- હિંદુસ્તાન ટાઈમ્સના ઓક્ટોબરના અંકમાં એક રશિયન આ કારણે જ બ્રહ્મચર્ય પાલનના નિયમમાં સ્ત્રીએ પુરુષના અને વૈજ્ઞાનિકે લખ્યું છે કેપુરુષ સ્ત્રીના નેત્ર, મુખ વિગેરે અંગો સ્થિર દૃષ્ટિએ ન જોવાં. સ્ત્રી “આપણે જે પૃથ્વી પર રહીએ છીએ, તે જાણીએ છીએ તેના પુરુષે એક આસન પર ન બેસવું. બ્રહ્મચારી પુરુષે ૪૮ મિનિટ સુધી કરતાં એક કરોડગણી વસ્તી વધુ છે.’ સ્ત્રી બેસી હોય તે સ્થાને ન બેસવું અને સ્ત્રીએ પુરુષ બેઠો હોય તે “ઈ.સ. ૧૯૬૫ના યુનાઈટેડ ઈન્ફર્મેશનમાં પણ કેટલાક
૯૧
જૈન આગમના સંદર્ભે વિજ્ઞાન, મનોવિજ્ઞાનિ