________________
યોગશાસ્ત્ર સૂક્ત- રત્ન - મંજૂષા
પ્રિય, પથ્થ(હિતકર) અને તથ્ય(સાચું) વચન (બોલવું), એ સત્યવ્રત કહેવાય છે. જે અપ્રિય કે અહિતકર છે તે દેખીતી રીતે તથ્ય હોય તો પણ વાસ્તવિક રીતે તથ્ય નથી. १/२२ अनादानमदत्तस्यास्तेयव्रतमुदीरितम् ।
बाह्याः प्राणा नृणामों, हरता तं हता हि ते ॥१७॥
(માલિકે) નહીં આપેલી વસ્તુ ન લેવી, તે અસ્તેયવ્રત કહેવાયેલું છે. સંપત્તિ એ મનુષ્યોના બાહ્ય પ્રાણ છે. સંપત્તિ હરવાથી તેમના પ્રાણ હરાઈ જાય છે. १/२३ दिव्यौदारिककामानां, कृतानुमतिकारितैः ।
मनोवाक्कायतस्त्यागो, ब्रह्माष्टादशधा मतम् ॥१८॥
દિવ્ય અને ઔદારિક કામસુખોનો મન-વચન-કાયાથી, કરણ-કરાવણ-અનુમોદનથી ત્યાગ એ અઢાર પ્રકારનું બ્રહ્મચર્ય છે. ૨/૨૪ સર્વમાવેવુ મૂછયા:, ત્યા : પરિપ્રદ્યુ: |
यदसत्स्वपि जायेत, मूर्च्छया चित्तविप्लवः ॥१९॥
સર્વ ભાવો પર મૂચ્છનો ત્યાગ એ જ અપરિગ્રહ છે. (માત્ર બાહ્યથી ત્યાગ નહીં). કારણકે જે પદાર્થ છે જ નહીં, તેના પરની મૂચ્છથી પણ ચિત્ત અશુભ બને છે.
– મહાવ્રતોની ભાવના – १/२६ मनोगुप्त्येषणाऽऽदानेर्याभिः समितिभिः सदा ।
दृष्टान्नपानग्रहणेनाहिंसां भावयेत् सुधीः ॥२०॥
