Page Text
________________
પ્રકરણ : ૮
૧૬૭
કરવા છતાંય આત્મલક્ષ ન થવાથી સંસારપરિભ્રમણ ઘટવાને બદલે વધતું જ રહ્યું છે. પરંતુ જયારે જીવની કાળલબ્ધિ પાકે અને સાધક જીવને સાચા સદ્ગુરુ ભગવાનનો યોગ, ઓળખાણ, શ્રદ્ધા થાય ત્યારે જ તે જીવ બહિરાત્મબુદ્ધિ છોડીને ધીમે ધીમે અંતરાત્મદૃષ્ટિવાળો થાય છે. અર્થાત્ દેહમાં આત્મબુદ્ધિનું અજ્ઞાન ટાળવા, હવે તે આત્માનું સાચું સ્વરૂપ જાણવા જિજ્ઞાસાપૂર્વક પ્રભુ પાસે પ્રાર્થના કરે છે તે હવેની ગાથામાં સમજાવે છે. સ્વામી દરિસણસમો, નિમિત્ત લઈ નિર્મલો,
જો ઉપાદાન એ શુચિ ન થાશે, દોષ કો વસ્તુનો, અહવા ઉદ્યમ તણો,
સ્વામી સેવા સહી નિકટ લાશે.
તાર હો તાર પ્રભુ.....(૪). અગાઉ ત્રીજા પ્રકરણમાં આપણે મોક્ષમાર્ગના ચાર દુર્લભ અંગોમનુષ્યજીવન, જિનવાણીનું શ્રવણ, જિનવચન પર શ્રદ્ધા અને આજ્ઞાપાલનપૂર્વક સંયમી જીવન –આના વિષે વિસ્તારથી જોઈ ગયા.
એ ચાર દુર્લભ અંગોના અનુસંધાનમાં આ ચોથી ગાથામાં શ્રીમદ દેવચંદ્રજી જૈનદર્શનનું એક ઉત્તમ તત્ત્વ પ્રકાશે છે. કોઈ પણ કાર્ય કરવામાં નિમિત્ત’ અને ‘ઉપાદાન'ની જરૂરીયાત અવશ્ય હોય છે. તો મોક્ષરૂપી કાર્ય માટે અઢાર દોષથી રહિત એવા શ્રી મહાવીર સ્વામી પ્રભુથી ઉપદિષ્ટ જૈનદર્શન જેવું ઉત્તમ નિમિત્ત પ્રાપ્ત થવા છતાં, જો ઉપાદાન એવો મારો આત્મા શૂચિ અથવા પવિત્ર, શુદ્ધ થશે નહિ તો વસ્તુનો જ દોષ છે અર્થાત્ મારા આત્માનો જ દોષ છે. અથવા મારા ઉદ્યમ એટલે મારા પુરુષાર્થની જ ખામી છે. નિશ્ચયનયથી બધા આત્મા સિદ્ધસમાન છે પણ તે સિદ્ધપણાના અનંતગુણો, જગતના સંસારી જીવોમાં કર્મોથી અવરાયેલા છે, પ્રગટ થયા નથી. આવા
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન ગુણો જે દ્રવ્યમાં હોય તે દ્રવ્ય આત્મા છે અને તે મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાનું મુખ્ય ઉપાદાન કારણ છે. પરંતુ જેમ દીવાસળીમાં અગ્નિ રહેલ છે. પણ પ્રગટ નથી, તેમ આપણા આત્મામાં સિદ્ધત્વ દ્રવ્યદૃષ્ટિથી ભરેલું છે, પણ પ્રગટ નથી. તે પ્રગટ કરવા તીર્થંકરદેવ, સાચા સદગુરુ અને કેવળી પ્રરૂપેલ ધર્મ તે ત્રણ નિમિત્ત કારણ છે, તેમની સેવાભક્તિ તે ઉત્તમ નિમિત્ત છે. આ ગાથામાં સમજાવે છે કે મને મનુષ્ય દેહ મળ્યો, જૈન ધર્મ પ્રાપ્ત થયો અને જિનવાણી સમજવાનો ઉત્તમ યોગ પ્રાપ્ત થયો છતાંય જો મારો આત્મા મોક્ષમાર્ગનાં અમૃત અનુષ્ઠાનો સાધવાનો પુરુષાર્થ કરવામાં ન જોડાય તો મારો જ વાંક છે. માટે જાગૃત જીવ પ્રભુની આગળ પ્રતિજ્ઞાપૂર્વક કહે છે કે, હે નાથ ! દુર્લભ મનુષ્યદેહ, જિનવાણી અને સત્નાગ્નનો યોગ અને સદ્દગુરુના બોધથી હવે તમારી સેવા, આજ્ઞા આરાધું જેથી મારો મનુષ્યભવ સફળ થાય અને મારી મોક્ષની મંગળયાત્રા શરૂ રાખવા સાથે દિન પ્રતિદિન આગળ વધુ. માટે હે પ્રભુ ! મને તારો, મારા ઉપર કૃપા કરો, કૃપા કરો ! આવી રીતે હૃદયની પ્રાર્થના કરીને હવે એક અત્યંત લબ્ધિગાથામાં માત્ર ચાર લીટીમાં સંપૂર્ણ મોક્ષમાર્ગની સાધના અલૌકિક રીતે શ્રીમદ્ દેવચંદ્રજી પ્રકાશે છે. આ ગાથાનો મર્મ બહુ જ સમજવાની જરૂર છે : સ્વામી ગુણ ઓળખી, સ્વામીને જે ભજે,
દરિસણ શુદ્ધતા તેહ પામે, જ્ઞાન ચારિત્ર તપ વીર્ય ઉલ્લાસથી,
કર્મ ઝીપી વસે મુક્તિ ધામે.
તાર હો તાર પ્રભુ - (૫) સ્વામી એટલે રાગ-દ્વેષ અને મોહ આદિ સર્વ દોષો જેમણે સંપૂર્ણપણે ક્ષય કર્યા છે એવા શ્રી અરિહંત પરમાત્મા તે ભવ્યજીવોના
| SR No. | 034001 |
| Book Title | Aatm Sadhnanana Amrut Anushthan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra L Shah |
| Publisher | Jain Center of Connecticut |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 169 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 705 KB |