________________ શ્રીભગવતી વ્યાખ્યા પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર-૩ શ્રી વ્યાખ્યાપ્રજ્ઞપ્તિ નામના આ આગમમાં સંસ્કૃતિના ઉચ્ચત્તમ આચારો છે. આ આગમમાં આર્યભૂમિ ભારતનો સત્ય ઇતિહાસ છે, આ આગમમાં વર્તમાન વિજ્ઞાનના મૂળ બીજો ગૂંથાયેલા છે. તે ઉપરાંત અધ્યાત્મ દિશાનો વિચાર કરીએ તો આત્મવાદ, કર્મવાદ, ક્રિયાવાદ અને મોક્ષવાદનું વર્ણન પણ આ આગમમાં ભારોભાર કરવામાં આવ્યું છે. આ આગમના 41 શતકોનું એક અવલોકન મનને આનંદિત અને હૈયાને શ્રદ્ધાથી અવનત કરે છે. “ગમતાંનો કરીએ ગુલાલ, ગૂંજે ન ભરીએ”ના ન્યાયે શ્રી ભગવતીજીના તે ભાવોને ક્રમશઃ જોઈએ. પ્રથમ શતકના પ્રથમ ઉદેશામાં પૃથ્વીકાયાદિ સ્થાવર જીવો અને બેઈન્દ્રિયાદિ ત્રસ જીવોની સ્થિતિ, આહાર વગેરે વાતો કરેલી છે. બીજા ઉદ્દે શામાં નીવેvi અંતે ! યે હું કુઉં વેતિ ? પ્રશ્ન દ્વારા જીવ પોતાના કરેલા કર્મના ઉદયે દુઃખ ભોગવે છે' આ કર્મ સિદ્ધાંત બતાવ્યો છે. નવમા ઉદ્દેશામાં પાર્થાપત્યય કાલાસ્યવેષિ પુત્ર અણગારના જીવનની સાથોસાથ શ્રમણ નિગ્રંથોના અલ્પ પરિગ્રહતા, અલ્પ ઇચ્છા, અમૂછ, અનાસક્તિ, અપ્રતિબદ્ધતા, ક્રોધ-માન-માયા અને લોભની રહિતતા આદિ ગુણોનું વર્ણન છે. સામાયિક એ જ આત્મા છે અને આત્મા એ જ સાચું સામાયિક છે” આ વાત પણ આ જ ઉદ્દેશામાં સ્પષ્ટ કરી છે. શતક બીજાના પહેલા ઉદ્દેશામાં શ્રી સ્કન્દક પરિવ્રાજકની શંકાઓ, ભગવતતી સૂત્ર-૩ || 39
