________________ નથી. એટલે એમની આગળ ઘણા હાવ-ભાવ-કુચેષ્ટા વગેરે કરે છે, પછી ભય દેખાડે છે કે, “મારું માની જાઓ, નહિતર હોહા કરી સિપાઈઓ પાસે પકડાવીશ અને એમ થતાં રાજા તરફથી તમારી ભારે ફજેતી થવા સાથે તમને કદાચ ફાંસી સુધીનો ભયંકર દંડ મળશે. માટે માની જાઓ.” આટલું બધું છતાં શેઠ પોતાના ધ્યાનમાં નિશ્ચલ રહ્યા; કેમકે એ ઉત્તમ દિલવાળા હતા. એટલે પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાના ભોગે શીલને સાચવવાની તૈયારીવાળા હતા. ઉત્તમ દિલ આ જ માને કે કદાચ મારું “બહારનું સર્વસ્વ ફના થાઓ, પરંતુ મારું દાન-શીલ વગેરનું સુકૃત અખંડિત રહો, પ્રાણ જાઓ, શીલ ન જાઓ.” રાણીએ હોહા કરી કે, “દોડો, દોડો, આ કોઈ લુચ્ચો મારા પર બળાત્કાર કરવા આવ્યો છે. સિપાઈઓ આવ્યા, શેઠને પકડી ગયા, સવારે રાજા આગળ રજૂ કરી હકીકત કહી. રાજા કહે, “શેઠ તમે તો મારા રાજ્યના મોટા વેપારી. તેથી એકલું રાણીનું કહેવું એમ સાચું માની ન લઉં, બોલો તમારે શું કહેવું છે ?' સુદર્શન શેઠનું અહિંસાને મહત્ત્વ : અહીં શેઠની અહિંસાની સાધના આગળ આવી. શેઠ જુએ છે કે, “જો હું સત્ય હકીકત કહું, અરે ! એ બધું ન કહેતા એટલું જ કહ્યું મને શું પૂછો છો ? તમારા સન્ટ્રી પોલીસને પૂછો કે રાતના શું બનેલું.” તો પણ આ મારા બોલ ઉપર રાણીનો ભાંડો ફૂટી જાય અને રાજા તરફથી એને બિચારીને ભયંકર સજા થાય. આ રાણીની હિંસા થવામાં મારા બોલ દ્વારા હું નિમિત્ત થાઉં અને એમાં મારી અહિંસા ઘવાય.” તેથી શેઠ મૌન રહ્યા. રાજા કહે, “તમે બોલતા નથી એ ગુનાહિતપણું સૂચવે છે, એટલે મારે તમને શૂળીએ ચડવાની સજા ફરમાવવી પડે છે. હજી પણ જો તમારી નિર્દોષતાનો ખુલાસો કરો તો શૂળીની સજા પાછી ખેંચી લઉં.' શેઠનો આત્મા ઉત્તમ છે. એટલે અહિંસાના ભોગે અર્થાત અહિંસાને મહત્ત્વ ન દઈ એને જતી કરીને પ્રાણ અને પ્રતિષ્ઠા બચાવવા ઇચ્છતા - અનોખો વાર્તાસંગ્રહ) 82
