________________ ક્યાં કાઢવાનો ? ધણી પર !એટલેધણીને જબિચારાને વધુ હેરાનગતિ. કહો માએ બહાર ગાયું એથી છોકરાનું શું સુધાર્યું? ઊલટું છોકરાને નુકસાનમાં ઊતરવું પડ્યું. મૂર્ખ મિત્ર ખોટો. દાના દુશ્મનની કથા ? ત્યારે દુશ્મન દાનો સમજદાર હોય તો સારો. આના પર એક દષ્ટાંત છે. એક ગામમાં ખીમચંદ અને દયાચંદ નામના બે ભાગીદાર વેપારી રહેતા હતા. બંનેને ભાગમાં દુકાન ચાલી. પણ વખત એવો આવી લાગ્યો કે વેપારમાં આવક ઘટવા લાગી. ત્યારે દયાચંદ ખીમચંદને કહે છે, “આપણે આ વેપાર બંધ કરી દઈએ. બીજો વેપાર કરીશું.' ખીમચંદ કહે, “એમ એકદમ બંધ કરવામાં તો ચાલુ માલ નીચા ભાવે ફટકારી દેવાનું થાય, તો ખોટ આવે.” પેલો કહે, “એ ચિંતા કરવા કરતાં ભવિષ્યનો વિચાર કરો. ભાવ ઊતરતા જાય છે તેથી ભવિષ્યમાં મોટી ખોટ વેઠવી પડે, એના કરતાં આ ખોટ ઓછી રહેશે.' ખીમચંદની મમતા : પણ દયાચંદનું સમજાવવું વ્યર્થ હતું. ખીમચંદ પોતાના નિર્ણયમાં મક્કમ હતો. છેવટે દયાચંદે પોતાનો ભાગ બંધ કર્યો. ધીમે ધીમે પોતાની રકમ કાઢી લેવા માંડી. થોડી બાકી રહી એનું નક્કી કર્યું કે મહિને મહિને અમુક અમુક હપ્ત ખીમચંદે આપી દેવી. પરંતુ તો માલ ઓછો રહેતો એટલે ઘરાકી બહુ મંદ પડી ગઈ, બીજી બાજુ ભાવ બેસતા ગયા ખરચા ઊભાં રહી ગયા. પેલો ઉઘરાણી કર્યા કરે છે, આ વાયદા કર્યે જાય પરંતુ રકમ આપી શકતો નથી. દયાચંદ કહેતો, “લાવ તારા છોકરાને બીજે લગાડી આપું, પરંતુ આ એના મમતમાં માનતો નહિ, છેવટે દુકાન કાઢી નાખવી પડી. દયાચંદની રકમ પાછી વાળી નહિ, છોકરાને બહારગામે મોકલી દીધો. દયાચંદનું મન બહુ ખાટું થઈ ગયું. એને લાગ્યું કે આ કેવો મૂર્ખ મિત્ર કરતાં દાનો દુશ્મન સારો - વેપારીની કથા
