________________ આકૃતિ : 30 , ( 62 23/221 મ. = 49 ક. 40 મી. 59 સે.માં પૂર્ણ થતાં ચંદ્રના મંડલોમાં નક્ષત્રના યોગો. દક્ષિણાયનનું (2) ચંદ્રના દક્ષિણાયનના દ્વિતીય સાધિક 6 12 મંડલો ૧લું ચંદ્ર મંડલા - 15. પુષ્ય 15:45 : 36 16. આશ્વલેષા 12:00:00 1. મ ર૧:૫૫ 23 દક્ષિણાયનનું 2 ચંદ્ર મંડલા 18. પૂ. ફાગુના 24:00:00 19. ઉ. ફાગુની 23:36:22 FE :: દક્ષિણાયનનું 3 હું ચંદ્ર મંડલ ' 19, ઉ, ફાગની 12:23:38 20. હસ્ત 24:00 :00 21. ચિત્રા 13:17:21 દક્ષિણાયનનું 4 મું ચંદ્ર મંડલ ' ' 21. ચિત્રા 10 42:39 ITTTT TT TT TT 2. સ્વાતિ 12:00:00 23, વિશાખ 26:58:20 દક્ષિણાયનનું 5 મું ચંદ્ર મંડલ 23. વિશiાખ૬૦:૪૦. 24, અનુરાધા 24:00:00 25. જ્યેષ્ઠા 12:00:00 - 26. મૂળ 4:5919 દક્ષિણાયનનું , , ૬ઠ્ઠ ચંદ્ર મંડલ 26. મૂળ 19:20 :41 27. ૫.પાટા 24:00:00 28. ઉ.ષાઢા 6:20:18 દક્ષિણાયનનું ૭મું ચંદ્ર મંડલ - 29:8:42 28. 3, પાટી 29:39:42 ચિત્ર સમજૂતી TS TS TO 15 16 17 18 19 20 2122232425 26 27 28 દક્ષિણાયનના ફૂલ કલાક = 327:45:40 દક્ષિણાયનના કુલ દિવસ = 13 44/67 d) સૂર્ય સાથે નક્ષત્ર-રાશિઓના યોગો. સૂર્ય અહોરાત્રમાં જે અંતર પસાર કરે છે તેના = 54,900 અંશ ધારવા. વળી સૂર્ય 1 મુહૂર્તમાં 1830 અંશ ગતિ કરે. . 30 મુ. = 1830 x 30 = 54,900 અંશ ગતિ થાય. નક્ષત્ર 1 મુહૂર્તમાં 1835 અંશ ગતિ કરે, માટે સૂર્ય કરતા નક્ષત્રની ગતિ 5 અંશ વધુ થાય જેથી સૂર્ય 5 અંશ પાછળ રહે, નક્ષત્ર પ્રત્યેક મુહૂર્ત 5 અંશ આગળ વધે. આમ, ૩૬૬માં દિવસે સૂર્ય = 5 અંશ x 30 મુહૂર્ત x 366 દિવસ = 54900 અંશ પાછળ પડે અથવા નક્ષત્ર આગળ વધે. 1 અહોરાત્રમાં સૂર્ય વડે પસાર થતુ અંતર પણ આટલું જ 54900 અંશ શાસ્ત્રમાં બતાવ્યું છે. આમ બધાજ નક્ષત્રોથી વ્યાપ્ત પ્રદેશ or અધમંડલ = 54900 અંશ જ માપ થાય જે બેસી જાય છે. આમ ફલિતાર્થ એ થશે કે સૂર્ય વર્ષના પ્રથમ દિવસે જે નક્ષત્ર સાથે હશે. આ
