________________ દ્વાર ૧૨૬મું - 5 પ્રકારનો વ્યવહાર 387 પ્રાયશ્ચિત્ત આપે તે ધારણાવ્યવહાર. અથવા વૈયાવચ્ચ કરીને ગચ્છ પર ઉપકાર કરનાર કોઈક સાધુ હજી બધા છેદગ્રંથો ભણાવવાને યોગ્ય ન થયો હોય ત્યારે ગુરુ તેની ઉપર કૃપા કરીને તેને કેટલાક પ્રાયશ્ચિત્તપદો કહે અને તે સાધુ તે પદોને ધારીને તેના આધારે પ્રાયશ્ચિત્ત આપે તે ધારણાવ્યવહાર. (5) જીતવ્યવહાર - જે અતિચારોમાં પૂર્વેના મહાત્માઓ ઘણું પ્રાયશ્ચિત્ત આપતા હતા તે જ અતિચારોમાં હાલ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળભાવને અને સંઘયણ-વૃતિ-બળની હાનિને વિચારીને ગીતાર્થો ઉચિત એવા કોઈ તપનું પ્રાયશ્ચિત્ત આપે તે જીતવ્યવહાર. અથવા શાસ્ત્રમાં નહીં કહેલ એવું પણ જે પ્રાયશ્ચિત્ત જે આચાર્યના ગચ્છમાં અપાતું હોય અને બીજા ઘણા આચાર્યોએ તેનું અનુકરણ કર્યું હોય તે ત્યાં રૂઢ થયેલું પ્રાયશ્ચિત્ત તે જીત-વ્યવહાર છે. આ પાંચમાંથી કોઈ પણ એક વ્યવહારથી યુક્ત એવા ગીતાર્થ ગુરુ જ પ્રાયશ્ચિત્ત આપી શકે, બીજા નહીં. ઉપરના ગુણસ્થાનકમાં આરૂઢ થવાની ઇચ્છાવાળો હું તેના માટે જ્યાં શુભ ધ્યાનમાં મગ્ન થવાનો પ્રયત્ન કરું છું, ત્યાં તો મનરૂપી દુમન કુવિકલ્પોની જાળમાં મને બાંધીને નીચે ફેંકી દે છે. પ્રભુ ! તમે જગતના રક્ષક છો, છતાં આ મનરૂપી દુશ્મન મને અનેક પ્રકારના દુષ્ટવિકલ્પોથી હેરાન કરીને નરકના અગ્નિભટ્ટાને યોગ્ય બનાવી ક્યારે મને ત્યાં ફેંકી દેશે તે જાણી શકાતું નથી. +
