________________ દ્વાર ૧૦૪મું - અપ્રતિબદ્ધ વિહાર 348 દ્વાર ૧૦૪મું - અપ્રતિબદ્ધ વિહાર ગુરુના ઉપદેશપૂર્વક હંમેશા પ્રતિબંધ (રાગ) વિના માસકલ્પ વગેરે વિહાર કરવો. પ્રતિબંધ ચાર પ્રકારના છે - દ્રવ્યપ્રતિબંધ - ‘અમુક ગામ કે નગરમાં જઈને મોટી ઋદ્ધિવાળા ઘણા શ્રાવકોને મારા ભક્ત બનાવું કે જેથી તેઓ બીજા પાસે ન જાય.” વગેરે. ક્ષેત્રપ્રતિબંધ - “આ ક્ષેત્રમાં વસતિ પવન વિનાની અને આનંદ કરનારી છે. બીજે તેવી નથી.” વગેરે. કાળપ્રતિબંધ - “પાકેલી સુગંધી ડાંગર વગેરે અનાજ દેખાવાથી આ શરદઋતુ સુંદર છે.” વગેરે. ભાવપ્રતિબંધ - ‘ત્યાં સ્નિગ્ધ, મધુર વગેરે આહાર મળવાથી મારુ શરીર પુષ્ટ થશે, અહીં તેવી પુષ્ટિ નહીં થાય. આમ ઉદ્યત વિહાર કરનારા મને જોઈને લોકો મને ચુસ્ત સંયમી કહેશે, બીજાને શિથિલ કહેશે.” વગેરે. * જે દ્રવ્ય વગેરેના પ્રતિબંધ વિનાનો છે તેના જ અવસ્થાન (એક સ્થાનમાં રહેવું) કે વિહાર સફળ થાય છે. સાધુઓ મુખ્યતાએ માસકલ્પથી વિહાર કરે છે. કારણે માસ પૂર્ણ થયા પૂર્વે પણ વિહાર કરે અને કારણે માસ પૂર્ણ થયા પછી પણ સ્થિરતા કરે. ઉત્કૃષ્ટથી એકક્ષેત્રમાં 6 માસ રહે - ઉનાળાનો છેલ્લો માસ + ચોમાસાના 4 માસ + માગસર માસ. ઉનાળાનો છેલ્લો માસિકલ્પ કર્યા પછી બીજુ સારુ ક્ષેત્ર ન મળવાથી ત્યાં જ ચોમાસુ કરે અને ચોમાસુ પૂર્ણ થયા પછી પણ વરસાદ ન અટકે તો 10 દિવસ ત્યાં જ રહે, છતાં વરસાદ ન અટકે તો બીજા 10 દિવસ ત્યાં જ રહે, છતાં વરસાદ ન અટકે તો ત્રીજા 10 દિવસ ત્યાં જ રહે.
