________________ દ્વાર ૯૮મું - 10 પ્રકારના પ્રાયશ્ચિત્ત 341 આ બધાને પ્રાયશ્ચિત્ત માટે મહાવ્રતના આરોપણના કાળથી (વડી દીક્ષાથી) માંડીને પાંચ વગેરે દિવસોના ચારિત્રપર્યાયનો છેદ કરાય છે. (8) મૂલ - સંપૂર્ણ ચારિત્રપર્યાયનો છેદ કરીને ફરીથી મહાવ્રતોનું આરોપણ કરવાથી જે પ્રાયશ્ચિત્ત શુદ્ધ થાય તે મૂલ પ્રાયશ્ચિત્ત. (i) જાણીને પંચેદ્રિયજીવનો વધ કરે. (i) દર્પથી મૈથુન સેવે. (i) ઉત્કૃષ્ટ મૃષાવાદ, ચોરી, પરિગ્રહ કરે. (iv) જાણીને વારંવાર મૃષાવાદ, ચોરી, પરિગ્રહ કરે. આ બધામાં મૂલ પ્રાયશ્ચિત્ત અપાય છે. (9) અનવસ્થિત (અનવસ્થાપ્ય) - વિશિષ્ટ તપ ન કરે ત્યાં સુધી મહાવ્રતોમાં કે લિંગમાં ન સ્થપાય, તે તપ પૂરો થયા પછી જ મહાવ્રતોમાં કે લિંગમાં સ્થપાય. આ રીતે જે પ્રાયશ્ચિત્ત શુદ્ધ થાય તે અનવસ્થિત (અનવસ્થાપ્ય) પ્રાયશ્ચિત્ત. વિશિષ્ટ તપ = ઊઠી-બેસી ન શકે તેટલો તપ. ઊઠ-બેસ કરવા અસમર્થ તે બીજાને પ્રાર્થના કરે તો તેઓ તેની સાથે બોલ્યા વિના તેનું કાર્ય કરે. મુકિ, લાકડી વગેરેથી મરણથી નિરપેક્ષ રીતે પોતાને કે બીજા સાધુને કે ગૃહસ્થને ભયંકર ભાવથી પ્રહાર કરીને સંક્લિષ્ટ ભાવવાળો હોય તેને આ પ્રાયશ્ચિત્ત અપાય છે. તે બે પ્રકારે છે - (i) આશાતના અનવસ્થાપ્ય - તીર્થંકર, પ્રવચન, ગણધર વગેરેનો તિરસ્કાર કરે તેને આ પ્રાયશ્ચિત્ત અપાય છે. તે જઘન્યથી 6 માસનું અને ઉત્કૃષ્ટથી 1 વર્ષનું છે. (i) પ્રતિસેવના અનવસ્થાપ્ય - હાથથી મારવું, ચોરી કરવી વગેરેમાં આ પ્રાયશ્ચિત્ત અપાય છે. તે જઘન્યથી 1 વર્ષનું અને ઉત્કૃષ્ટથી 12
