________________ દ્વાર ૯૩મું - 5 પ્રકારના નિગ્રંથો 3 2 1 દ્વાર ૯૩મું - 5 પ્રકારના નિગ્રંથો | ગ્રન્થ = કષાયોને વશ થયેલો આત્મા જે બાંધે તે ગ્રન્થ = ગાંઠ. અથવા, જે આત્માને કર્મોની સાથે બાંધે તે ગ્રન્થ = ગાંઠ. તે બે પ્રકારે છે - (1) અત્યંતરગ્રન્થ - અંદરની ગાંઠ. તે 14 પ્રકારે છે - (1) મિથ્યાત્વ - તત્ત્વરૂપ પદાર્થોની શ્રદ્ધા ન કરવી તે. (2) પુરુષવેદ - સ્ત્રીના ભોગની ઇચ્છા થવી તે. (3) સ્ત્રીવેદ - પુરુષના ભોગની ઇચ્છા થવી તે. (4) નપુંસકવેદ - પુરુષ-સ્ત્રી બન્નેના ભોગની ઇચ્છા થવી તે. (5) હાસ્ય - આશ્ચર્ય વગેરે થાય ત્યારે મુખને વિકસિત કરવું તે. (6) રતિ - અસંયમમાં પ્રીતિ થવી તે. (7) અરતિ - સંયમમાં અપ્રીતિ થવી તે. (8) ભય - ડરવું તે. તે ઇહલોકભય વગેરે 7 પ્રકારે છે. (9) શોક - ઇષ્ટનો વિયોગ થવાથી માનસિક દુ:ખ થવું તે. (10) જુગુપ્સા - સ્નાન ન કરવું વગેરેના કારણે મલિન શરીરવાળા મુનિની હીલના કરવી તે. (11) ક્રોધ - અપ્રીતિ, અરુચિ થવી તે. (12) માન - પોતાની બડાઈ કરવી અને બીજાની હલકાઈ કરવી તે. (13) માયા - અંદરનો ભાવ છૂપાવી બહારથી જુદુ બતાવવું તે. (14) લોભ - તે બે પ્રકારે છે - (i) તૃષ્ણા - ન હોય તે મેળવવાની ઇચ્છા થવી તે.
