________________ બહુવતિ સમાસ માટેના કેટલાક નિયમો 253 સદ વધ્યા વર્તત થ: સ: = અવધૂઝ: નર: | વહુ સહિતનો મનુષ્ય. દા.ત. સદ સ્ત્રિયા વર્તત યઃ સ = સ્ત્રી નર: | સ્ત્રી સહિતનો મનુષ્ય. (iv) સમાસ સ્ત્રીલિંગનું વિશેષણ હોય અને ઉત્તરપદમાં રૂન અત્તવાળું નામ હોય તો સમાસને અત્તે અવશ્ય >> લાગે, ત્યારે રૂન નો - લોપાય. દા.ત. વઢવો ાિટુનો યસ્યાં સ = વહfu® નરી | ઘણા છે દંડવાળા જેમાં તે નગરી. () ઉત્તરપદ તરીકે ૩ર, ધ, પુસ, પથર્, નૌ અને નક્ષ્મી શબ્દો એકવચનમાં હોય તો સમાસને અત્તે અવશ્ય 3 લાગે. દા.ત. ગૂઢમ્ 3: યસ્થ સઃ = બૃહોર: | વહન કરાયેલ છે છાતી જેની તે. પ: જુમાન્ સ્મિન : = પુરૂ: I એક છે પુરુષ જેમાં તે. નાતિ નૌઃ સ્મિન : = નૌ: . જેમાં નાવડી નથી તે. (vi) મન પછી મર્થ આવે તો તે લાગે. દા.ત. નાતિ અર્થે સ્મિન્ તત્ = અનર્થકમ્ વવ: | જેમાં અર્થ નથી તે વચન. (vi) ઉપરના ત્રીજા નિયમાનુસાર બનેલા સમાસો તેમજ સહ બહુવ્રીહિ, સંખ્યા બહુવ્રીહિ અને દિ બહુવ્રીહિ સિવાયના દરેક બહુવ્રીહિ સમાસને અન્ને વિકલ્પ * લાગે. શ્રી, મૈં વગેરે અન્તવાળા સહબહુવ્રીહિમાં પણ વિકલ્પ * લાગે. દા.ત. નાસ્તિ શ્રી: યસ્થ : = શ્રી, શ્રી નર: જેની શોભા નથી તે મનુષ્ય. નીકળી ગયો છે અર્થ જેમાંથી તે વચન. बहु धनं यस्मिन् सः = बहुधनः, बहुधनकः देशः /
