________________ 234 પ્રાદિ કર્મધારય તપુરુષ સમાસ પગ્ર વ તે નનાશ = પગના: | પાંચ પાંડવ. ઉત્તરશાસી ધ્રુવેશ = ૩ત્તરધ્રુવ: ઉત્તધ્રુવ. (5) પ્રાદિ તપુરુષ સમાસ પૂર્વપદ કોઈ ઉપસર્ગ હોય અને ઉત્તરપદ કોઈ નામ હોય તો પ્રાદિ તપુરુષ સમાસ થાય. ઉપસર્ગોમાં પહેલો પ્ર હોવાથી આને પ્રાદિ તપુરુષ સમાસ કહેવાય છે. દા.ત. પ્રાત: ભાવાર્થ = પ્રાવાઈ: I આગળ વધેલા આચાર્ય. આ સમાસના બે પ્રકાર છે - (i) પ્રાદિ કર્મધારય તપુરુષ સમાસ અને (ii) પ્રાદિ વિભક્તિ તપુરુષ સમાસ. (i) પ્રાદિ કર્મધારય તપુરુષ સમાસ પૂર્વપદ ઉપસર્ગ હોય અને ઉત્તરપદ પહેલી વિભક્તિવાળું નામ કે વિશેષણ હોય ત્યારે આ સમાસ થાય. (1) ઉત્તરપદ કોઈ નામ હોય તો પૂર્વપદ તરીકે આવેલ ઉપસર્ગને તિ, #ાત વગેરે ભૂતકૃદન્તો લગાડી ઉત્તરપદનું વિશેષણ બનાવીને પહેલી વિભક્તિમાં મૂકીને વિગ્રહ કરાય છે. દા.ત. પ્રત: વાર્થ = પ્રવાર્થ: I આગળ વધેલા આચાર્ય. વિમિત્ર: સેશ: = વિશ: | જુદો દેશ. પ્રશ્નઈ: વાત: = પ્રવતિ: | જોરદાર પવન. (2) ઉત્તરપદ વિશેષણ હોય તો પૂર્વપદના ઉપસર્ગને અવ્યય માનીને વિગ્રહ વાક્ય બને છે. દા.ત. પ્રર્વેઇ વાડું: = પ્રવર્બ્સ: | ખૂબ ચંડ (ગરમ). અતિતરીમ્ શ = અતિશઃ | ખૂબ પાતળો. અતિશન દૂર = તિવૂઃ | ખૂબ દૂર.
