________________ 1 6 1 પ્રયોજ્યકર્તાને વિભક્તિવિધાન દા.ત. સુત્રવ: વ્યક્કિર પતિ ! નાનો સાધુ વ્યાકરણનો પાઠ કરે છે. ગુરુઃ સુત્ર વ્યક્કિરપતિ . ગુરુ નાના સાધુ પાસે વ્યાકરણનો પાઠ કરાવે છે. (V) અકર્મક ધાતુના યોગમાં - દા.ત. વાત: શેતે બાળક સૂવે છે. માતા વિનં શાયતિ માતા બાળકને સુવડાવે છે. (3) અપવાદમાં અપવાદ - (i) ની, વત્, વાદ્, ન્, શબ્દાય આટલા ધાતુઓના યોગમાં પ્રયોજયકર્તાને ત્રીજી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. નિઃ મારું વતિ | નોકર ભાર વહન કરે છે. ધન: શિરે મારું વીહતિ ! ધનવાન નોકર પાસે ભાર વહન કરાવે છે. (ii) [ ધાતુના પ્રયોજ્યકર્તાને બીજી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. વીત: નિન પતિ બાળક ભગવાનને જુવે છે. નનની વાતં નિને યતિ | માતા બાળકને ભગવાન દેખાડે છે. (ii) 2 ધાતુઓના પ્રયોજ્યક્તને બીજી કે ત્રીજી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. વીરો ધન દરતિ ચોર ધનને હરે છે. નાય: વીર વીરેન વા ધનં રાતિા નાયક ચોર પાસે ધન હરાવે છે. શ્રાવ: સામાયિÉ +ોતિ | શ્રાવક સામાયિક કરે છે. गुरुः श्रावकं श्रावकेण वा सामायिकं कारयति / ગુરુ શ્રાવકને સામાયિક કરાવે છે. (iv) સકર્મક ધાતુના કર્મની વિવક્ષા ન કરી હોય ત્યારે પ્રયોજયકર્તાને બીજી કે ત્રીજી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. રમેશ: રીતિ / રમેશ કરે છે. દિનેશ: રમેશ રમેશન વી પરથતિ | દિનેશ રમેશને કરાવે છે.
