________________ માનતું નથી. પરસંગ છે ત્યાં સુધી બંધ પરિણામ છે, ત્યાં સુધી જ સંસાર છે. માટે પરસંગ એ મોટામાં મોટો ગુનો છે. જિનશાસનમાં બે વાત પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. પરસંગ અને પરભાવ હેય છે, કેમ કે તે બન્ને વિભાવ છે, અર્થાત્ ભવવર્ધક છે. પરભાવના સંપૂર્ણત્યાગથી જ મોક્ષ થશે. પરદ્રવ્યનો ત્યાગ કર્યો પણ જો પરભાવ ન છૂટયો તો પણ કદાપિ મોક્ષ થવાનો નથી. ઈતરમાં સત્સંગ કરવો જોઈએ એમ કહે છે પણ અસત્ સંગ સર્વથા છોડવો જોઈએ એમ નથી કહેતા. આત્મા સિવાય બધો સંગ છોડવાનો છે એ માન્યતા શુદ્ધ થવી જોઈએ. દ્રવ્યનો ત્યાગ કર્યો પણ ભાવથી ત્યાગ નહીં તો દ્રવ્યનો સંયોગ તો આત્મામાં ઊભો જ છે. માટે બંનેનો ત્યાગ જરૂરી છે. જ્યાં સુધી સર્વજ્ઞનું તત્ત્વ ન સમજાય ત્યાં સુધી ધર્મ ધર્મરૂપે નથી થતો. વર્તમાનમાં પર સંગ અને પર ભાવના શક્યનો ત્યાગ કરો, અશક્યને હેય માનો શક્તિ આવે ત્યારે ત્યાગનો ભાવ રાખો તો બચી જશો. પરમાત્માના તત્ત્વને પાયાથી સમજવામાં ન આવે તો આજના કાળમાં આપણને ફસાતા જરાય વાર ન લાગે. શિવરાજર્ષિને વિભંગ જ્ઞાન થયું તેના દ્વારા તેને 7 દ્વીપ - સમુદ્ર દેખાયા, તેથી તેમણે પ્રરૂપણા કરી કે દુનિયા આટલી જ છે. પછી પરમાત્મા મળ્યાને સાચું તત્ત્વ સમજી ગયા. તે પ્રમાણે નિશ્ચયવાદીઓ પણ જાણે તેટલું જ કહે. કેમ કે સર્વજ્ઞદષ્ટિ ન હોય તો તત્ત્વનો અવબોધ યથાર્થપણે થતો નથી. | સર્વવિરતિમાં શરીર સિવાયના સર્વસંગનો ત્યાગ કરવાનો છે. કારણ કે શરીરને છોડી શકાતું નથી. તેથી શરીરને હેય માનીને રાખવું પડે છે. સર્વ વિરતિમાં ઉત્કૃષ્ટ ગુપ્તિ માર્ગ આવે તો કાઉસ્સગ્ગ–ધ્યાનમાં રહી જાય. શ્રાવક પૂર્ણ ત્યાગ કરી શકતો નથી, તો અલ્પકાળ માટે જેટલો ત્યાગ કરી શકે તે દેશવિરતિ. તે પણ સર્વસંગ હેય છે એમ માનીને કરે. પ્રથમ માન્યતા ફેરવવાની છે, પછી આચરણ આવે. પરભાવનો આત્મામાં અનુભવ થવો તે સર્વ દોષોનું મૂળ છે. મોહના ઉદયને ભોગવો તો જ્ઞાનસાર–૨ // 71
