________________ હોય તો પ્રીતિ–ભક્તિ-વચન-સંગથી રહિત થવાનું હવે એને સાંભળવાનું પણ શું? પોતાના સત્તામાં રહેલા ગુણો તે જ ધર્મકથા. બાકી બધું વિકથા. સંયમના અનુભવનો અચિંત્ય પ્રભાવ હોય છે. પોતાના આત્મતત્ત્વનું સતત ચિંતન થવું જોઈએ. અનંત ગુણોનું સતત ચિંતન–એવું વિચારાય કે અનંત કેવળજ્ઞાનનો પ્રકાશ આત્મામાં પથરાય એના આનંદની શુંસીમાહશે? ત્યાગથી આત્માને સહજ સુખ મળે છે. દા.ત. ઉપવાસ કરીએ એટલે ખાવાની ચિંતા ગઈ. ભલે લાંબુ ટકી નથી શકતા. ધ્યાનની ધારાથી અનંત કેવળજ્ઞાન મેળવવું છે, અનુભવવું છે. જેનું સ્મરણ કરો, જાપ કરો એના જેવા બનતા જાઓ. આત્મા પોતાના ગુણોના પર્યાયોની વિચારણા કરતાં કરતાં પોતે ગુણમય બનતો જશે. આત્મામાં રહેલી અનંત લક્ષ્મીની પ્રતીતિ થશે. હજી આત્માને તેટલું લક્ષ નથી, કારણ આત્માને પોતાની ચિંતા જાગી નથી. સામાયિક-પૌષધમાં હો ત્યારે મારે મારા આત્મા સિવાય કોઈ ચિંતા કરવી નથી. સાવદ્ય યોગનો ત્યાગ કર્યો છે. બહારની ચિંતા = કથા ન કરાય. જ્યાં સુધી ચિત્તવૃત્તિ પરમાં હોય ત્યાં સુધી મગ્ન ન થાય. એનું ફળ એ કે સ્વમાં મગ્ન બને તો આનંદનો અનુભવ થાય, તેથી સર્વ પરભાવની અનુમોદના બંધ થાય. સ્વમાં મગ્ન ન બનાય તો ધર્મના બહાને પણ પરમાં અનુમોદના-માન સન્માન વગેરે માટે ધર્મ થાય. નિવૃત્તિ લેવાનું મન ન થાય, પ્રવૃત્તિમાં જોડાવાનું મન થાય. આ રીતે અનુમોદના પણ સાધુથી ન થાય. મુનિ કરણ-કરાવણ-અનુમોદના ત્રણેથી દૂર હોય. આત્મરમણતાની અનુમોદના હોય, બીજા સુકૃતની અનુમોદના સાધુને નહોય. ગૃહસ્થને પ્રશસ્તની અનુમોદના હોય, મુનિને પ્રશસ્તની પણ નહોય. શ્રાવક પૂજા કરે તેની નહિ પણ ગુણલક્ષી પરિણામની અનુમોદના કરાય. મુનિથી સંયમ પર્યાયન ઉજવાય. શ્રાવકો ઉજવે-મુનિઓ નહિ. મુનિએ તપ ગુપ્ત કરવાનો છે. સંયમનું બળ હોય તો પ્રભાવ પડે, ચારિત્રનું બળ કામ કરે. જ્ઞાનસાર-૨ // 67
