________________ આત્મામાં કેવળજ્ઞાનનો નાશ કદી નથી થવાનો પણ જેમ શેય ફરે છે તેમ જ્ઞાન પણ ફરે છે. પ્રથમ ઘડો જોયો, પછી પુસ્તક જોયું. જ્ઞાન પણ તે રીતે ફરે છે. અવધિ, મન:પર્યવ પણ પર્યાયરૂપે ફરે છે. શુદ્ધ કેવળજ્ઞાન પ્રગટયું તે કાયમ રહેવાનું છે, તેમાં પણ પર્યાયરૂપે રહેવાનું જ છે. પર્યાયનું પરિવર્તન થાય. પ્રથમ જ્ઞાન પછી દર્શન એમ ફર્યા કરે. પર્યાયનું પરિવર્તન થાય, ગુણનું પરિવર્તન ન થાય. ઉપયોગરૂપ પર્યાયો ફરે છે. શેયના જેટલા પરિવર્તન ફર્યા તે જ્ઞાનમાં જ ફર્યા કરે છે. પિક્સરમાં પડદા પર દશ્યો ફરે છે, પડદો ફરતો નથી. તેવી રીતે કેવળજ્ઞાન તો તે જ સ્વરૂપે છે. તે ફરતું નથી પણ જે દશ્યો ફરે છે તે દશ્ય પદાર્થોના પર્યાયો ફરે છે, તે કેવળજ્ઞાનમાં દેખાય છે. મતિ-શ્રુત-અવધિ-મનઃ પર્યજ્ઞાન પણ નિત્ય નથી, કેવળજ્ઞાન નિત્ય છે. મુનિ પૂર્ણતામાં રમનારો હોય માટે જ યોગીઓ નિત્યનું ધ્યાન કરે છે. આત્મા નિત્ય છે માટે તેનું ધ્યાન ધરે છે. આપણે પર્યાયમાં સંતોષ માનનારા છીએ. મતિ, ચુત, અવધિ, મન:પર્યવજ્ઞાન પર્યાય છે ને આપણે તેમાં સંતોષ પામનારા છીએ. કેવળજ્ઞાન એ પૂર્ણ છે માટે લક્ષ તો પૂર્ણતાનું જ જોઈએ. * મુનિનું સાધ્ય શું? મુનિના સાધ્ય માત્ર બે જ! સ્વભાવ અને સ્વરૂપ. જ્યાં સુધી એની પૂર્ણતા ન થાય ત્યાં સુધી એની સાધના ચાલુ રહે, જંપીને ન બેસે. * મુનિ માટે શ્રેષ્ઠમાં શ્રેષ્ઠ ચર્યા કઈ? પોતાના દ્રવ્યની પૂર્ણતા ને ગુણની પૂર્ણતા. તેમાં જે સહાયક બને તે જ તેની શ્રેષ્ઠ ચર્યા છે. તે સિવાયની બધી જ ચર્યા પર છે. આ જ લક્ષપૂર્વક તમામ ચર્યા કરે. માટે જ જે વ્યવહાર કરવાનો છે તે બધો નિશ્ચયને પૂર્ણ કરવા જ કરવાનો છે. આટલો તપ કર્યો, સ્વાધ્યાય કર્યો, પ્રતિષ્ઠા કરી વગેરેમાં જ સંતોષ માની લીધો. જો લક્ષ દ્રવ્ય–ગુણની પૂર્ણતાનું નથી તો તે ક્રિયા દ્વારા પુણ્ય બંધાશે તો સારા ભવો–સારો દેવલોક મળશે પણ જ્ઞાનસાર–૨ || 0
