________________ આત્મામાં ગુણોની એકતા કરવાનું અને દોષોને ત્યાજ્ય સમજી કાઢવાનું મન ન થાય તો તે શાસ્ત્રો પણ આપણા માટે શું કામના? પરિણામન પામેલું જ્ઞાન અને અવિરત જ્ઞાન પોપટ પાઠની જેમ નિષ્ફળ જાણવું. થોડું ભણવાનું પણ તે અંદર કેમ પરિણામ પામે તેવા લક્ષપૂર્વક ભણવાનું છે. અનુયોગ દ્વારમાં કહ્યું છે કે - જે શ્રુતજ્ઞાનશિક્ષિત, સ્થિત, જિત, મિત કરે તો તે સાચું. શિક્ષિત - જેટલું ભણવાનું હોય તે બધું ભણી જાય તેને શિક્ષિત કહેવાય. સ્થિર - તેને ભૂલે નહીં તો સ્થિર થયું કહેવાય. જિતઃ–પરાવર્તન કરે ને વચ્ચેથી કોઈ ગમે તે ગાથા પૂછે તો આવડવું જોઈએ. શરૂઆતથી પૂછે, વચ્ચેથી પૂછે, કે છેલ્લેથી પૂછે તે તરત યાદ આવે. મિતઃ– જે ગાથા હોય તેમાં લઘુ-ગુરુ અક્ષર કેટલા છે? અનુસ્વાર, માત્રા, પાદ, શ્લોક, સંપદા વગેરે કેટલા છે તે જાણે. અક્ષરનું ધ્યાન જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ઘણો ક્ષયોપશમ કરે છે. તેમાં અશુદ્ધ ગોખવાનું ન થાય. ગાથા ગોખતી વખતે પ્રથમ બરાબર ધારણા કરવાની કે તેમાં કેટલા અક્ષર છે? અનુસ્વાર, માત્રા, પદ વગેરે કેટલાં છે? પછી આંખો બંધ કરીને ગોખે તો ચિત્ત તેમાં તદાકાર બની જાય. ક્ષયોપશમ થાય, લયબદ્ધ ચાલે, સૂત્ર પછી અર્થ ચાલે પછી તેના પર અનુપ્રેક્ષા કરવાની છે. પછી એક બીજા સૂત્રોનું અનુસંધાન છે તેના રહસ્યો પકડાય. પરિજિતઃ-સીધા, ઊંધા, આડાઅવળા ક્રમથી બોલે.જેમ ભર ઊંઘમાં પણ તમને તમારું નામ કોઈ પૂછે તો તરત જ બોલી જાઓ. તેવી રીતે કંઠસ્થ કરવાનું છે. ગુરુએ જે ઉદ્દેશ્યથી કહ્યું તે પ્રમાણે બોલે. જે ઘોષથી જે પ્રમાણે બોલવાનું હોય તે પ્રમાણે બોલે. દીર્થસ્વર હોય તો લંબાવીને, હૃસ્વ સ્વર હોય તો ટુંકાવીને બોલવાનું. જેટલા અક્ષર આવે તેટલા બરાબર તે જ રીતે બોલે. જ્ઞાનસાર-૨ // 50
