________________ જીવનારાઓની સંખ્યા અલ્પ જ રહેવાની. જે તારું નથી તેને તારે છોડવાનું. કષાય-ઈદ્રિય બધાને છોડતા રહેવાનું. પૂર્ણ મોક્ષ ન થાય ત્યાં સુધી કર્મકૃત વસ્તુ છોડવાની. કષાયના કારણે આત્મા ઈદ્રિયના વિષયથી જીતાતો જાય છે. સંસારનું સર્જન ઈદ્રિયથી જ છે. એકેદ્રિયસ્પર્શનેંદ્રિય દ્વારા રાત દિવસ પુલનો સહવાસ-એના દ્વારા સંસારનું સર્જન. ઈદ્રિયો દ્વારા ઈદ્રિયોને દૂર કરવાનું સામર્થ્ય આ ભવમાં પ્રાપ્ત થયું છે. તેના માટે પુરુષાર્થ કરવાનો છે. પુદ્ગલને મેળવવાનો–ભોગવવાનો–છોડવાનો પુરુષાર્થ અનાદિથી આત્મા કરતો આવ્યો છે. આ ધંધો કરીને ભટક્યો. આ ધંધો જેણે છોડ્યો એ તર્યા. બહારથી પુદ્ગલ–અંદરથી કર્મ માટે આત્માનું અપૂર્વ વીર્ય વપરાયું. માટે આત્મા સબળો બનવાના બદલે દૂબળો બન્યો. પોતાની શક્તિ પોતાનામાં નવાપરી, પરમાં વાપરી. જ્યાં રસ હશે ત્યાં પુરુષાર્થ થશે. આત્મા વડે ઈદ્રિયોની વર્તમાનમાં અનુભવાતો સુખનોજે રાગ છે તેનો ભય આત્માએ રાખવા જેવો છે તો જ આત્મા મોક્ષમાર્ગને આરાધવાનો અધિકારી બને છે. જો તને સંસારનો ને સંસારના સુખનો ભય લાગ્યો હોય તો તારે ઈદ્રિયો પર વિજય મેળવવો જરૂરી છે. તોજ તું વર્તમાનમાં મોક્ષનું આંશિક સુખ ભોગવી શકે. એને માટે તારે તારા અપૂર્વ પુરુષાર્થને ફોરવવાનો છે. તો જ આત્માની અનુભૂતિ થઈશકે. સર્વ કર્મનો ક્ષય થવાથી જે પ્રગટ થાય તે મોક્ષ, એના માટે ત્રણ શરીરમાંથી આત્માને નીકળવું પડે. કાર્પણ અને તૈજસ એ બે શરીર સદા સાથે રહે છે. ત્રીજું શરીર દરેક ભવમાં નવું મળે છે. બહાર વર્તમાનમાં જે દેખાઈ રહ્યું છે તે ઔદારિક શરીર છે. તે કામણ શરીરના કારણે મળે છે. તેજસ શરીર પણ અંદર રહેલું છે. અંદરના તૈજસકાર્પણ શરીર કુશ ન થાય તો તપ દ્વારા માત્ર બહારનું શરીર ગળે છે. જ્ઞાન - ધ્યાન તારૂપી અગ્નિથી અંદરનું કાર્મણ શરીર જ્ઞાનસાર–૨ // 202
