________________ વગરનું જ્ઞાન ફળે નહિ.વિધિપૂર્વકનું જ્ઞાન આત્મામાં પરિણામ પામે. વર્તમાન કાળમાં વિનય ધર્મમાં ઓટ આવી છે. આખા સમુદાયમાં એકને તૈયાર કરી દે, પછી બધા એની પાસે ભણે. દા.ત. પૂ. ભુવનભાનુ સૂરિ મ. ન્યાય જાતે ભણાવતાં. પૂ. રાજશેખર સૂરિ મ. ભણાવતાં ટૂંકમાં ગુઢ પાસે ભણવું જોઈએ. પહેલાં સૂત્ર ભણવાનું પછી એનો સામાન્ય અર્થ, ચિંતન, રહસ્ય અને રહસ્ય પામી આત્માને એ મય બનવાનુ અર્થાત્ આત્મ તત્ત્વ અનુભવવાનું ભણાવવામાં પક્ષપાત ન કરાય.યોગ્યતા જોવાય. તો જ જ્ઞાન પચે. મુનિ મહાત્મા જેમ જેમ ભણે તેમ તેમ થનગનાટ આવે. જ્ઞાન જો પરિણમે નહિ તો જ્ઞાનનું અજીર્ણ થઈ અભિમાન આવે માટે હાથીનું રૂપક લીધું. હાથી સૌથી માની પ્રાણી છે. તારે ગર્જના તો કરવાની છે પણ માનને મારવા માટે, હટાવવા માટે કરવાની છે. નૃત્ય કરતાં ઘોડાથી એમ કહેવા માંગે છે કે જેમ જેમ જ્ઞાન આત્મામાં પરિણામ પામે તેમ તેમ આત્મામાં ઉત્સાહ વધે. આપણને તો અનુકૂળતા હોય તો ઉત્સાહ આવે અને પ્રતિકૂળતા હોય તો ઉત્સાહ જાય. જેમ જેમ જ્ઞાન પરિણત થાય તેમ કષ્ટ સાધ્ય પ્રવૃત્તિમાં પણ તેને આનંદ આવે. જ્ઞાન જેમ જેમ પરિણમે તેમ તે ધ્યાનરૂપ પરિણામ પામે. જ્ઞાન અંદર જવાની પ્રેરણા કરે કે બહાર જવાની? જે જ્ઞાનમાં અંદર મોહ ન મળે તો તે અંદર અને જે જ્ઞાનમાં મોહ ભળે તો આત્માને બહાર લઈ જાય. જો જ્ઞાન પરિણમે નહિ તો હાથીની જેમ અભિમાની બને. જો જ્ઞાન અંદર પરિણામ પામે તો સ્વ અને પરનો ભેદ કરાવે. પ્રવૃત્તિ નિવૃત્તિની દિશા પકડશે. ભેદજ્ઞાનની પરાકાષ્ઠા આવે ત્યારે પરથી પર થવાનો થનગનાટ થાય. પરમાંથી મારાપણાનો ભાવ નીકળી જાય, સ્વમય બને. અપૂર્વ વીર્ય પ્રગટ થાય. કષ્ટ કષ્ટરૂપે ન લાગે. પોતાના આત્માના હિતની પ્રધાનતા રાખવાની. આપણને પોતાનામાં રસ નથી. હું આત્મા જ છું.' એ નિર્ણય થાય પછી શરીર એ બંધન લાગે. જ્ઞાનસાર-૨ // 196
