________________ * પમું અષ્ટક * જ્ઞાનાષ્ટક ગાથા - 1: મwત્યશઃ કિલાણાને વિષ્ટાયામિવ શૂકરઃ જ્ઞાની નિમજ્જતિ જ્ઞાને, મરાલ ઈવ માનસે 1. ગાથાર્થ જેમ ભૂંડ વિષ્ટામાં મગ્ન બને છે, તેમ સ્વ–પરના વિવેકથી રહિત એવો અજ્ઞાની જીવ પુદ્ગલ દ્રવ્યમાં મશગૂલ બને છે. જેમહંસ માનસરોવરમાં અત્યંત મશગૂલ બને છે. તેમ સ્વપરના વિવેકવાળો જ્ઞાની જીવ જ્ઞાનમાં અતિશય લીન બને છે. જ્ઞાન અષ્ટક શા માટે? આત્મામાં પૂર્ણતા રહેલી છે. એ પૂર્ણતા ક્યારે પ્રગટે? જ્યારે આત્મામાં મગ્ન થાય ત્યારે. આત્મામાં મગ્ન ક્યારે બને? સ્થિરતા પ્રાપ્ત થાય ત્યારે સ્થિરતા ક્યારે આવે? મોહનો ત્યાગ થાય ત્યારે. એ મોહનો ત્યાગ જ્ઞાનથી થાય માટે પાંચમું જ્ઞાન અષ્ટક કહ્યું છે. અજ્ઞાની મોહથી વ્યાપ્ત છે. તત્ત્વજ્ઞાન વિના આત્મા મોહને જાણી શકતો નથી. તત્ત્વજ્ઞાનથી મોહ સમજાય અને તેનાથી મોહનો નાશ થાય. તત્ત્વીવીધાત્ પયાતિ મોહ I તત્ત્વના અવબોધથી મોહનો નાશ થાય. શાનનું લક્ષણ શું? જગતમાં જે પદાર્થ જે રીતે છે તે રીતે તેને જાણવું. જ્ઞાનસાર-૨ // 11
