________________ ધર્મોના અભ્યાસ પ્રત્યેનો અભિગમ 19 નામ ક્રમ ઉદ્ભવકાળને સ્થાપક ઉભવકાળ ઉદ્ભવસ્થાન અનુલક્ષીને (સ્થાપક હોય નક્કી થતો ત્યાં સ્થાપકનો જન્મકાળ) હિન્દુ ધર્મ કઈ મનુષ્ય નહીં! ઈ.સ. પૂર્વે ભારત (અપૌરુષેય) | ૩૦૦૦થી પણ પ્રાચીન 2 | યહૂદી ધર્મ પયગમ્બર મોઝીઝ ઈ.સ. પૂર્વે ૧૨જી|પશ્ચિમ એશિયા શિન્જો ધર્મ | કોઈ નહિ |ઈ.સ૬૬૦| જાપાન જરથોસ્તી ધર્મ અષો જરથુસ્ત | ઈ.સ. પૂર્વે 660| ઈરાન તાઓ ધર્મ | લાઓ7 | ઈ.સ. પૂર્વે 60| ચીન | જૈન ધર્મ મહાવીર સ્વામી ઈિ.સ. પૂર્વે પ૯૯૫ ભારત બૌદ્ધ ધર્મ | ગૌતમ બુદ્ધ |ઈ.સ.પ૬૩| ભારત કર્યુશ્યસ ધર્મ કર્યુશિયસ (ઈ.સ.પૂર્વે 551 | ચીન | ખ્રિસ્તી ધર્મ ઈસુ ખ્રિસ્ત | ઈ.સ.નો પ્રારંભ પશ્ચિમ એશિયા કાળ 10 ઇસ્લામ ધર્મ મહમ્મદ | ઈ.સ. પ૭૧ | અરબસ્તાન પયગમ્બર | શીખ ધર્મ | ગુરુ નાનક | ઈ.સ. 1469 | ભારત 11 1. ઉપર આપેલા કોઠાનું નિરીક્ષણ કરતાં નીચેના મુદ્દાઓ સ્પષ્ટ થશે: જગતના તમામ વિદ્યમાન ધર્મોનો ઉદ્ભવ એશિયા ખંડમાંના વિવિધ દેશોમાં જ થયેલો છે. જોકે એશિયા ખંડમાં ઉદ્દભવેલા ધર્મો યુરોપ, અમેરિકા, આફ્રિકા અને ઑસ્ટ્રેલિયામાં બહોળો પ્રસાર જરૂર પામેલા છે પણ આ ખંડોમાં તેમનો ઉદ્ભવ થયેલો નથી. જગતના અગિયાર વિદ્યમાન ધર્મોમાં સૌથી વધારે પ્રાચીન હિન્દુ ધર્મ છે અને શીખ ધર્મ સૌથી વધારે અર્વાચીન છે. આ બંને ધર્મોનો ઉદ્દભવ ભારતમાં જ થયો છે. આ હકીક્ત ભારતની સદાજીવંત ધર્મપ્રણાલીની સાક્ષી પૂરે છે. 2.
