________________ ૧૧ર જ્ઞાનસાર પ્રવચનમાળા મુખ્ય વકતા બેઠા એટલે એડિસન ઊભા થયા. કામમાં માનતે એ માણસ બહુ ઓછા શબ્દ બોલતો. એડિસને કહ્યું : ટોકિંગ મશીન–બેલતું યત્ર એ કાંઈ મારી શોધ નથી. એ તે ઈશ્વરની શોધ છે. મેં તે માત્ર એવું યત્ન શેપ્યું છે, જેને બોલતું બંધ પણ કરી શકાય છે! લેકે ઝૂમી ઊડ્યા એડિસનની આ ચતુરાઈ ભરી કેમેન્ટ પર. ભાષણખોર નેતાનું મોઢું જોવા જેવું થઈ ગયું હતું. જે દુહા પર આપણે લાંબી વિચારણા કરી એ દુહા પર ફરી એક વાર નજર નાખી લઈએઃ ખાના ચલના સવના, મિલના વચન વિલાસ રૂં ક્યું પાંચ ઘટાઈ એ ત્યું ત્યે ધ્યાન પ્રકાશ આ પાંચમાં ઘટાડો થાય તેમ ધ્યાનની દુનિયામાં આપણે આગળ ધપતા જઈએ. કેડિલોક કાર ને પસાર થતી જુએ તો ય..! ધ્યાનનું એક કાર્ય છે મનમાં ઊભા થતાં પ્રકમ્પની તીવ્રતાને ઓછી કરવી. આપણે કઈ પણ પદાર્થને દેખીએ છીએ કે તરત જ આપણું મનમાં પ્રકમ્પને શરૂ થાય છે. લાલસાથી નિર્માયેલા તરંગે. રૂપની જેમ શબ્દ, ગબ્ધ, સ્પર્શ અને રસની લાલસા પણ મગજમાં પ્રકમ્પને - આવેગો ઉભા કરે છે. વસ્તુ સામે ન હોય તે પણ માણસ કલપના દ્વારા મનમાં તે વસ્તુનું ચિત્ર દોરી પ્રકમ્પનની ભૂતાવળ ખડી કરી શકે છે. એક વસ્તુ સમજે કે, પદાર્થોનું દેવું - એ ટેન્સનનું -
