________________ પ્રયાણઃ સાધનાની દિશા ભણી 111 એકલે પડ્યો. અંદરની ઝાંકી બંધ થઈ ગઈ ને! પણ કહેવાનો અર્થ કંઈ ન દેખાવાથી તે મૌન રહ્યો. મૌનની મઝા કઈ જુદી જ છે. આપણે શબ્દોમાં ખેવાઈ ગયા છીએ. ઘસાઈ ગયેલા સિક્કા જેવા શબ્દોને આડેધડ વપરાશ કરી રહ્યા છીએ આપણે. નકામા વપરાતા શબ્દો જે બંધ થઈ જાય તે ઘણો સમય બચે. સાધનાની દુનિયામાં પ્રવેશવા માટેનું પાંચમું સૂત્ર છે મૌન. શબ્દોની ફેંકાફેંકની રમત અશબ્દયાત્રામાં પલટાય તે સાધના માર્ગે એક પડાવ આગળ વધી શકાય. એડિસનને ચાતુરીભર્યો જવાબ થોમસ આલ્વા એડિસને ફેનેગ્રાફ શોધ્યું. એ વખતે એને ટકિંગ મશિન–બેલતું યન્ત્ર-કહેતા. એડિસનના માનમાં ચે જાયેલ એક સમારંભમાં મુખ્ય વકતા એડિસન વિષે ને એના મશીન વિષે એટલું બધું બોલ્યા કે, એડિસન સહિત આખું ઓડિયઅ “એર થઈ ગયું. આખરે મુખ્ય વકતાને બોલવું બંધ કરવું પડયું. બોલવાની ઈછા તે હજુય ઘણું હતી; પણ શું થાય? તેબા આ સભાના યોજકો અને શ્રોતાઓથી ! કહે છે કે, વા ચોર્યાશી જાતને હોય છે. તેમાં પંરયાશીમાં છે બકવા ! ભાષણ કરવાને રોગ એટલો બધે વધી ગયો છે....હદ બહાર!
