________________ - જૈન કથોન સંસ અતિ ત્રિવેણી સંત આવી જાય છે. મોટે ભાગે આવો ઉપદેશ ગુરુ મુખેથી આગમ ગ્રંથોના સંદર્ભ દ્વારા વ્યક્ત થાય છે. સાહિત્ય માનવ કલ્યાણની પ્રવૃત્તિનું ઘોતક બને છે ત્યારે સાંપ્રદાયિક ઉપદેશ હોવા છતાં માનવતાપૂર્ણ વ્યકિતના વિકાસ ને સંસ્કાર ઘડતરમાં ઉપયોગી નીવડે તેમ છે. કવિનું પૂજા સાહિત્ય વિશેષતઃ માહિતીપ્રધાન હોવાથી જૈનદર્શનની વિગતો પ્રાપ્ત થાય છે. નંદીશ્વર દ્વીપ અને અષ્ટાપદનું વર્ણન જૈન ભૂગોળના ઉદાહરણ રૂપ છે. અડસઠ આગમની પૂજા જૈનધર્મના આગમ ગ્રંથોનો સંદર્ભ પૂરો પાડે છે. તે પણ જ્ઞાનમાર્ગનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. કવિને ઇતિહાસ અતિ પ્રિય લાગે છે એટલે એમની રચનાઓમાં જ્ઞાન, ભક્તિ અને ઈતિહાસનો ત્રિવેણી સંગમ થયેલો નિહાળી શકાય છે. પરિણામે એમની કાવ્યકૃતિઓ હદયસ્પર્શી બનીને માનવજન્મમાં ભક્તિનો અપૂર્વ લ્હાવો લેવાનું પુણ્ય કાર્ય કરે છે. એમની ભક્તિ માર્ગની રચનાઓ, દેવ અને ગુરુ પ્રત્યેનો અપૂર્વ પ્રેમ ને શુભ લાગણી પ્રગટ કરે છે. ગુરુ કૃપા અને એમની સેવા વિનય એ શિષ્યને ભવજલધિથી કરવા માટે સાચો માર્ગ દર્શાવે છે. આ પ્રકારના નિરૂપણથી કવિની કલમ અને જિલ્લા પણ કૃતકૃત્યતા અનુભવતી હોય તેમ લાગે છે. કવિએ પૂજા સાહિત્યમાં નવા વિષયો સ્વીકારીને વિવિધતા લાવવામાં મહત્વનું પ્રદાન કર્યું છે. પાવલીની રચના દ્વારા જૈન ઇતિહાસનું પદ્યમાં નિરૂપણ કરીને ઇતિહાસ અને ચરિત્રનો સમન્વય કર્યો છે. સમકાલીન રાજશાસનથી પ્રભાવિત થઈને નવીનતાના દષ્ટિકોણથી સ્થળવર્ણનની ગઝલોની રચના કરી છે જેમાં હિન્દી અને 313
