________________ 16 મરાઠા. જરૂર પાડી. સને 1801 માં વસાઈનું તહનામું થયું, તેની રૂએ પોતાના ભૂલકેપર પોતાને અમલ ટકાવી રાખવાને બાજીરાવે એક ઈગ્રેજ ફેજ પિતાને ખર્ચ રાખવાનું કબૂલ કર્યું. ઉત્તરના મરાઠા વંશોએ એ તહનામું તોડવાને એક્કો કર્યો, તેથી બીજે મરાઠા વિગ્રહ ઊઠા (સને 1803-1804). જનરલ વેલેસ્લીએ (પાછળથી વિલિંગ્ટન ડયૂક થયા તેણે) દક્ષિણે અસાઈ અને આર્ગામની લડાઈમાં સિધિઓ તથા નાગપુરનાં રાજ્યોનાં લશ્કરનો ઘાણ વાળ્યો અને ઉત્તરે લાસ્વારિ અને દિલ્લી આગળ મરાઠા જેને લૉર્ડ લેકે હરાવી. સને 1804 માં હોકર દિગ આગળ તદન હાર ખાધી. આ છતાથી ઈગ્રેજને પુષ્કળ મૂલક મળ્યો, હિંદમાં ચ સત્તાનો અંત ખાવ્યો, અને દિલ્લીન નામને પાદશાહ પાછા ઈગ્રેજના રક્ષણ તળે આવ્યો. છેલા માઠા વિગ્રહ, સને 1811818 - સને 181-18 માં પેશ્વા, હોકર અને નાગપુરના સલા પોતપોતાની ખાતર ઈજ સામે લડ્યા અને એક પછી એક હાર ખાઈ બેઠા. એ વિગ્રહથી મરાઠી રાજ્યને સદાનો અંત આવ્યો. બાજીરાવ પેશ્વા ઈજને શરણે આવ્યાથી તેનો મૂલક મુંબાઈ ઈલાકામાં જોડાયો. ઈંગ્રેજ સરકારે પિયાને તેના મરણુ લગી મોટું પેન્શન આપી કાનપુર પાસે બધુરમાં રાખ્યો. તેને દત્તપુત્રે સને 1857 માં બળવો કીધે અને અતિદુષ્ટ નાના સાહેબ નામે ઓળખાય-તેજ વર્ષમાં પિયાને એ છેલ્લે પુરૂષકોની નજર આગળથી ગુપ્ત થઈ ગયો.
