Page Text
________________ 175 બીજે મરાઠા વિગ્રહ. છે. સને 1817 માં છેલ્લે મરાઠા વિગ્રહ થયો ત્યારથી વડેદરાના રાજ્યપર અંગ્રેજ રેસિડન્ટ અને સહાયકારી બ્રિટિશ ફોજની મદદથી ગાયકવાડે અમલ કરે છે. સને 1874 માં જે ગાયકવાડ ગાદીપર હતિ તેના પર બ્રિટિશ ઉસિડન્ટને ઝેર દવાની કોશિશ કર્યાનું તિહમત આવ્યાથી હાઈ કમિશને તપાસ ચલાવી અને તેને પદભ્રષ્ટ કર્યો. એ હાઈ કમિશનમાં ત્રણ યૂરોપી અને ત્રણ દેશી સભામદ હતા. પરંતુ એ રાજ્યને પોતાના રાજ્યમાં જેડી ન દેતાં અંગ્રેજ સરકરે એ રાજ્યકુળ સ્થાપનારને એક વંશ છેક નાચાર અવસ્થામાં ખૂણે પડેલ હતો તેને રાજ્યગાદી આપી. પહેલો મરાઠા વિગ્રહ સને ૧૭૭૯-૧૭૮૧–ઉત્તરના આ ચાર મરાઠા રાજ્યવંશે પોતપોતાનાં જુદાં જુદાં પરાક્રમો કરતા હતા, તે વળા પિયાના કુટુંબમાં કાવતરાં ચાલતાં ને તેથી તેની સત્તા તૂટી જવા માંડી હતી. છઠ્ઠા પેશ્વા માધવરાવ નારાયણને જન્મ તેના બાપના મને રણ કેડે થયા હતા. અને તેની 21 વર્ષની ટુંકી હયાતીમાં પેશ્વાને અધિકાર તેના પ્રધાન નાના ફડનવીસના હાથમાં રહ્યા. માછ પેશ્વાના કાકા રાધાબાએ પિતાના મરણ કેડે અવતરેલા બાળક માધવરાવના જન્મ વિષે વાંધો ઉઠાવ્યા અને પિત પિશ્વાઈમેળવવાને માટે દાવો કર્યો. એ બાળકના વાલી નાના ફડનવીસે ચોને મદદે બોલાવ્યાથી મુંબાઈના અંગ્રેજોએ રાધાબાને પક્ષ કર્યો. આ એક્કાને લીધે પહેલે મરાઠા વિગ્રહ ઊડ્યા (સને 1774-1781), અને સાલબાઈનું તહનામું થયાથી તેને અંત આવ્યા (સને 1872). એ તહનામાની રૂએ સાટી (સાલસેટ) અને ઘારાપુરી (એલીફન્ટા) બેટ તથા બીજા બે દીપ ઈગ્રેજને મળ્યા, શબાને ભારે પાન મળ્યું, અને નાને પિયા પિતાના અધિકારપત્ર બહાલ થયા. પરંતુ એકવીસ વર્ષની પુખ્ત ઉમરે આવતાં તેણે આત્મઘાત કર્યો. બીજે મરાઠા વિગ્રહ સને ૧૮૩-૧૮જ–તેની પછી તેને પિતરાઈ બાજીરાવ બીજે સને 175 માં ગાદીએ બેઠા. એ સાતમા અને છેલો પે હતા. એ સમયે ઉત્તર તરફના હોલ્કરના મરાઠા રાજ્યવંશે મરાઠાની સરદારી લઈ પેશ્વાને અંગ્રેજને શરણે જવાની
| SR No. | 032729 |
| Book Title | Hindni Prajano Tunko Itihas |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | W W Hunter, Unknown |
| Publisher | Education Society |
| Publication Year | 1899 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |